منطق اسلام در اینجا چیست؟ آیا اسلام قدرت را تبلیغ كرده است یا ضعف را، و یا نه قدرت و نه ضعف را به این معنا تبلیغ نكرده است؟ جواب این است كه اسلام به یك معنا قدرت را تبلیغ كرده است ولی قدرتی كه نه تنها قدرت نیچه ای [نیست ] بلكه قدرتی است كه از آن همه ی صفات عالی انسانیت مانند مهربانی و رحم و شفقت و احسان برمی خیزد.

در اسلام بدون شك دعوت به قدرت و توانایی شده است و نصّ قرآن و احادیث ماست. دیگران هم كه در موضوع اسلام مطالعه كرده اند، اسلام را در میان ادیان به این مشخصه شناخته اند كه هیچ دینی به اندازه ی اسلام پیروان خود را به قوّت و قدرت دعوت نكرده است. ویل دورانت در جلد یازدهم كتاب تاریخ تمدن كه اختصاص به تاریخ تمدن اسلام دارد، این جمله را می گوید:

هیچ دینی به اندازه ی اسلام، مردم را به قدرت و قوّت دعوت نكرده است.

در این زمینه در قرآن مطلب خیلی زیاد است. یك جا خطاب به یحیی می فرماید: یا یَحْیی خُذِ اَلْكِتابَ بِقُوَّةٍ [1]. آیاتی كه در اول سخنم برای شما تلاوت كردم، ببینید با چه حماسه ای راجع به اینكه مؤمنین مردمی قوی هستند و هرگز ضعف و وهن را به خودشان راه نمی دهند سخن می گوید:

وَ كَأَیِّنْ مِنْ نَبِیٍّ قاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ كَثِیرٌ فَما وَهَنُوا لِما أَصابَهُمْ فِی سَبِیلِ اَللّهِ وَ ما ضَعُفُوا وَ مَا اِسْتَكانُوا وَ اَللّهُ یُحِبُّ اَلصّابِرِینَ. .

چه بسیار پیامبرانی كه مردانی الهی همراه آنان جنگیدند و با باطل نبرد كردند و هرگز سستی پیدا نكردند و ضعف نشان ندادند و خداوند مقاومت كنندگان را دوست می دارد.

در جای دیگر می فرماید:

إِنَّ اَللّهَ یُحِبُّ اَلَّذِینَ یُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِهِ صَفًّا كَأَنَّهُمْ بُنْیانٌ مَرْصُوصٌ [2]. خداوند مردمی را كه در راه او می جنگند و مانند دیواری روئین و فلزی كه هیچ قدرتی نمی تواند آنها را از جا بكَند و حركت دهد ایستادگی می كنند، دوست دارد.

باز در این زمینه می فرماید:

مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللّهِ وَ اَلَّذِینَ مَعَهُ أَشِدّاءُ عَلَی اَلْكُفّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ [3]. و امثال این آیات در قرآن زیاد است.

شجاعت در اسلام یك حقیقت ممدوح است. عزت (یعنی مقامی منیع داشتن) و در آن حد قدرت داشتن كه كسی نتواند انسان را خوار و ذلیل كند، در اسلام امری ممدوح است. ببینید قرآن راجع به مقابله با دشمن چه می گوید:

وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اِسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ اَلْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اَللّهِ وَ عَدُوَّكُمْ [4]. در مقابل دشمن تا آن حد نهاییِ قدرتتان نیرو تهیه كنید كه دشمن هرگز نتواند به شما طمع ببندد. در آیه ی دیگری می فرماید:

وَ قاتِلُوا فِی سَبِیلِ اللّهِ اَلَّذِینَ یُقاتِلُونَكُمْ وَ لا تَعْتَدُوا إِنَّ اَللّهَ لا یُحِبُّ اَلْمُعْتَدِینَ [5]. با كسانی كه با شما نبرد می كنند به نبرد بپردازید ولی تجاوز نكنید. وَ لا تَعْتَدُوایعنی با دشمن هم كه نبرد می كنید حق و عدالت را هرگز فراموش نكنید. در تفسیر این آیه گفته اند: با دشمن كه نبرد می كنید تا آن وقت ادامه دهید كه دشمن نبرد را ادامه می دهد. اگر دشمن گفت: «تسلیم» و اسلحه را زمین گذاشت، شما دیگر اسلحه به كار نبرید، كه این اعتداء و تجاوز است. پیرمردها را نكشید، بچه ها و زنها را نكشید و متعرض آنها نشوید، به كسی كه از میدان جنگ بیرون رفته است كاری نداشته باشید. فقط با كسی كه با شما نبرد می كند، در كمال نیرومندی نبرد كنید. اینها یك سلسله دستورهاست كه در قرآن مجید هست، كه باز هم آیاتی شبیه به این آیات در قرآن وجود دارد

---