هر كسی از دل خود با خدا راه دارد. دری از همه ی دلها به سوی خدا هست. حتی شقی ترین افراد در موارد گرفتاری و ابتلا، در وقتی كه اسباب و علل بكلی از او منقطع می شود، تكانی می خورد و به خدا التجا می برد. این یك میل فطری و طبیعی است در وجود انسان. پرده ی گناه و شقاوت گاهی روی آن را می گیرد. در سختیها كه پرده زایل می شود، خود به خود این میل تحریك می شود و به هیجان در می آید.

شخصی از صادق آل البیت علیهم السلام پرسید: چه دلیلی بر وجود خدا هست؟ فرمود: آیا تاكنون كشتی سوار شده ای؟ گفت: بلی. فرمود: آیا اتفاق افتاده كه دریا طوفانی شود و كشتی در شرف غرق شدن باشد و امید تو از همه جا بریده شود؟ گفت: بلی، یك چنین اتفاقی افتاد. فرمود: آیا در آن وقت دلت متوجه به جایی بود و ملجأ و پناهی می جست و از یك نقطه ای خواهش می كرد كه تو را نجات دهد؟ گفت: بلی. فرمود: او همان خداست.

امام صادق علیه السلام خداوند را از راه دل خود او به او شناساند(وَ فِی أَنْفُسِكُمْ أَ فَلا تُبْصِرُونَ) [1]. این میل و این توجه كه در فطرت بشر هست كه در مواقع انقطاعِ اسباب متوجه قدرت قاهره ی غالبی فوق اسباب و علل ظاهری می شود، دلیل بر وجود چنین قدرتی است. اگر نبود، چنین میلی وجود پیدا نمی كرد.

البته فرق است بین اینكه میلی در وجود انسان باشد و اینكه انسان آن میل را كاملاً بشناسد و هدف آن را بداند. میل به شیر خوردن از ابتدا در كودك هست. وقتی كه گرسنه می شود و این احتیاج در وجودش پیدا می شود، این میل تحریك می شود و او را هدایت می كند كه در جستجوی پستانِ ندیده و نشناخته و انس و عادت نگرفته برآید. همان میل او را هدایت می كند. این میلْ خودش خود به خود راهنماست، او را وادار می كند كه دهانش را باز كند و در جستجو برآید، اگر نیافت گریه كند. خود گریه كردن، استمداد و كمك خواستن از مادر است، همان مادری كه هنوز او را نمی شناسد و از وجودش اطلاع ندارد. ولی خود طفل هیچ نمی داند كه هدف این میل چیست، هدف این گریه چیست، برای چه این میل در وجودش پدید آمده؛ نمی داند جهاز هاضمه ای دارد و آن جهاز ماده ی غذایی می خواهد، بدن بدل مایتحلّل می خواهد. او نمی داند برای چه [شیر] می خواهد و نمی داند فلسفه ی گریه اعلام مادر است، همان مادرِ نشناخته كه تدریجاً باید او را بشناسد.

ما نسبت به میلهای عالی انسانیت، میل خداجویی و خداخواهی، میل به دعا و التجا به خدای نادیده، حالت همان طفل نوزاد را داریم نسبت به پستانِ ندیده و نشناخته و مادرِ ندیده و نشناخته.

إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ [2]. أَلا إِلَی اَللّهِ تَصِیرُ اَلْأُمُورُ [3]. البته اگر پستانی و شیری كه مناسب با معده ی طفل است نبود، غریزه هم او را به آن طرف هدایت نمی كرد. ارتباط و پیوستگی است بین این میل و آن غذای موجود.

همچنین است سایر میلهای وجود انسان. هیچ میلی به عبث در وجود انسان گذاشته نشده، همه ی میلها روی احتیاج و برای رفع احتیاج گذاشته شده.

---