بحث امشب من، هم به مناسبت زمان كه شب عاشوراست و هم به مناسبت ادامه ی بحثهای دو شب گذشته، درباره ی نقش حادثه ی كربلا در تحول تاریخ اسلامی است. به عبارت دیگر امام حسین علیه السلام با این نهضتی كه كرد آیا وارد تاریخ اسلام شد یا نشد؟ اینكه عرض می كنم وارد تاریخ اسلام شد یا نه، به معنی این است كه یك 52فرد اگر در تاریخ زمان خودش عامل مؤثری نباشد و نقش مؤثری نداشته باشد و آینده را نسازد، او عملاً واردِ در تاریخ نیست و نبوده است. همیشه در روی زمین میلیونها و مثل حالا میلیاردها انسان زندگی می كنند ولی اكثریت این انسانها وارد تاریخ نمی شوند، در تاریخ گم می شوند. در زمان خودشان در یك محیط بسیار محدود و كوچك، در یك شعاع كوتاه، مانند حبابی كه بر روی آب پیدا بشود هستند؛ یعنی پدر و مادر و برادران و خواهران و همسایگان و طرفهای معامله و همشاگردیهای مدرسه و همسفرهای مكه، یك عده مردم محدودی او را می شناسند؛ همین مقدار برای دیگران وجود دارد. بعد كه می میرد، تا چند سالی ممكن است اسمی از او برده شود. صد سال كه بگذرد احدی نمی داند- حتی اگر از نوه ها و نبیره های خود او بپرسیم اصلاً نمی دانند- كه چنین آدمی در دنیا وجود داشته یا وجود نداشته، یعنی در تاریخ گم می شود. شما در تاریخ گذشته- از دوره ای كه تاریخ سراغ می دهد، از ادوار تاریخی تا كنون- چند نفر را می توانید با اسم و رسم نشان بدهید؟ بسیار محدود است. انبیا هستند كه اسمشان باقی است، گروهی از فلاسفه هستند كه وارد تاریخ شده اند، گروهی از علما، مخترعین و مبتكرین هستند كه وارد تاریخ شده اند، گروهی از سرداران هستند كه وارد تاریخ شده اند. در هر علمی از علوم عده ی زیادی وارد تاریخ شده اند و اسمشان و نقش كوچك یا بزرگشان در تاریخ هست. ولی سایر مردم در تاریخ گم شده اند. امام حسین علیه السلام از آن قله های بسیار مرتفع و یكی از سازندگان بزرگ تاریخ بشریت است. یك تحول بسیار بزرگ در درون تاریخ اسلامی به وجود آورد، یعنی آن كاری كه یك امام باید انجام بدهد، در مقابلِ كاری كه یك پیغمبر انجام می دهد.