آنچه كه بنی امیه در صدر اسلام به وجود آوردند [این بود كه ] در عین حفظ شعائر اسلامی و ظواهر اسلامی [محتوای اسلام را از بین برده بودند. ] در زمان آنها بانگ اذان از زمان پیغمبر بلندتر بود یعنی بالای مأذنه ها بیشتر اذان می گفتند، مسجد و مناره و مأذنه از زمان پیغمبر بیشتر بود. جمعیتی كه در حج شركت می كردند، انبوه جمعیت در زمان بنی امیه از زمان پیغمبر بیشتر بود. صفهای نماز جماعت در زمان آنها از صفوف جماعت در زمان پیغمبر درازتر و طولانی تر بود. ظاهر ماه رمضان در زمان آنها از زمان پیغمبر محفوظتر بود. ظواهر كاملاً محفوظ بود، اما آن روحها، آن معناها، آن حقیقتها، آن خلوصها، آن توحیدها، آن عدالتها، آن امر به معروف و نهی از منكرها، آن صفای اخلاق ها، از آنها دیگر خبری نبود. علی فرمود: لُبِسَ الْاِسْلامُ لُبْسَ الْفَرْوِ مَقْلوباً [1] جامه ی اسلام را می پوشند (و از تن بیرون نمی كنند) ولی مانند پوستینی كه آن را وارونه پوشیده باشند. پوستین خصلتش گرمی و زیبایی آن است ولی این در صورتی است كه آن را درست بپوشند، اگر وارونه بپوشند و پشمها بیرون باشد اولا سرد است و ثانیا یك شی ء موحش است كه هر كس می بیند خیال می كند یك خرس راه می رود. در تعبیر دیگری كه راجع به بنی امیه دارد، می فرماید: یُكْفَأُ فیهِ الْاِسْلامُ كَما یُكْفَأُ الْاِناءُ بِما فیهِ [2]. تعبیرْ خیلی عالی است. این ظرف پر از آب را كج می كنند، آبهایش كه محتوای ظرف است می ریزد، ظرف خالی باقی می ماند. هر كس كه ظرف را نگاه می كند می بیند خیلی خوب است ولی نمی داند ظرف كه ارزشی ندارد، ظرف برای محتواست. محتوا را از ظرف می گیرند و ظرفِ تنها را برای مردم باقی می گذارند. آنها چه كردند؟ امام حسین وقتی كه مظالم و مفاسد بنی امیه را شرح می دهد همه ی این نكات در كلام او منعكس است: ایهاالناس ظلم اینها را ببینید، تبعیضهای اینها را ببینید، استیثارهای اینها را ببینید. ایهاالناس اینها مردم را به دو دسته قسمت كردند: مردمی برخوردار و خورنده، و مردمی مظلوم و مستضعف. ایهاالناس ببینید فساد اخلاق را به كجا رسانده اند! كار فساد اخلاق به جایی رسیده كه قهرمان فساد اخلاق، آن كه از او فاسدالاخلاق تر نیست در رأس جامعه ی اسلامی قرار گرفته است.

علناً شراب می خورد، علناً سگ بازی می كند، علناً قمار می كند، علناً زنا می كند، با محارم خودش زنا می كند.

---