اعوذ باللّه من الشیطان الرجیم
وَ لَوْ تَری اِذْ یَتَوَفَّی الَّذینَ كَفَرُوا الْمَلائِكَةُ یَضْرِبونَ وُجوهَهُمْ وَ اَدْبارَهُمْ وَ
ذوقوا عَذابَ الْحَریقِ. ذلِكَ بِما قَدَّمَتْ اَیْدیكُمْ وَ اَنَّ اللّهَ لَیْسَ بِظَلّامٍ لِلْعَبیدِ. كَدَأْبِ الِ فِرْعَوْنَ وَ الَّذینَ مِنْ قَبْلِهِمْ كَفَروا بِایاتِ اللّهِ فَاَخَذَهُمُ اللّهُ بِذُنوبِهِمْ
اِنَّ اللّهَ قَوِیٌّ شَدیدُ الْعِقابِ. ذلِكَ بِاَنَّ اللّهَ لَمْ یَكُ مُغَیِّراً نِعْمَةً اَنْعَمَها عَلی قَوْمٍ
حَتّی یُغَیِّروا ما بِاَنْفُسِهِمْ وَ اَنَّ اللّهَ سَمیعٌ عَلیمٌ. كَدَأْبِ الِ فِرْعَوْنَ وَ الَّذینَ مِنْ
قَبْلِهِمْ كَذَّبوا بِایاتِ رَبِّهِمْ فَاَهْلَكْناهُمْ بِذُنوبِهِمْ وَ اَغْرَقْنا الَ فِرْعَوْنَ وَ كُلٌّ كانوا
ظالِمینَ [1].
آیه ی اوّلی كه تلاوت شد، حالت بسیار ناهنجار و دردناكی را كه كافران در حین قبض
روح دارند بیان می كند. مكرر گفته ایم كه روح كفر عبارت است از عناد ورزیدن در
مقابل حقیقت. روایتی هست در
كافی از امام باقر علیه السلام كه مضمون آن این است:
كُلُّ ما
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 283
یَجُرُّ اِلَی الْایمانِ وَ التَّسْلیمِ فَهُوَ الْاِسْلامُ وَ كُلُّ ما یَجُرُّ اِلَی الْجُحودِ فَهُوَ الْكُفْرُ [2] یعنی هر چیزی
كه بازگشتش به این باشد كه وقتی انسان در مقابل حقیقتی قرار می گیرد و تشخیص
می دهد كه این حقیقت است، تسلیم باشد، این برمی گردد به ایمان؛ و هر چیزی كه
بازگشتش به این باشد كه وقتی انسان در مقابل یك حقیقتی كه تشخیص می دهد
حقیقت است قرار می گیرد عناد و مخالفت بورزد و انكار كند، روح كفر است.
كافرانی كه در مقابل پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله قرار گرفته بودند، خداوند آنها را اینچنین
مستحق عذاب دنیا و آخرت می داند. این بدان جهت است كه اینها با تشخیص اینكه
رسول اكرم صلی الله علیه و آله كیست و سخنش چیست عناد می ورزیدند. از این جهت است كه
این مخالفت اینها كفر به معنی واقعی است. حالا قرآن كریم وضع قبض روح اینها را
بیان می كند كه با چه شدتی است و آغاز معذب شدن اینهاست. می فرماید: و اگر
مشاهده كنی آنگاه كه فرشتگان الهی اینها را قبض می كنند و تحویل می گیرند چگونه
از پیش رو و پشت سر می زنند و به اینها می گویند اكنون این عذاب سوزان را
بچشید.
[2]
. [در كافی، ج 2، ص 387 این حدیث به این صورت آمده: كُلُّ شَیْ ءٍ یَجُرُّهُ الْاِقْرارُ وَ التَّسْلیمُ فَهُوَ الاْیمانُ، وَ كُلُّ شَیْ ءٍ یَجُرُّهُ الْاِنْكارُ وَ الْجُحودُ فَهُوَ الْكُفْرُ. ترجمه: هرچه را اقرار و تسلیم بیاورد ایمان است و هرچه را انكار و جحود بیاورد كفر است. ]