امكان ندارد كه انسان به خدا ایمان نداشته باشد (و حتی در آیات دیگر مسئله ی ایمان
به قیامت هم هست) ، به قیامت ایمان نداشته باشد و عملش قابل قبول باشد. آدمی
كه به خدا و قیامت ایمان ندارد كاری را برای آنجا انجام نمی دهد تا آنجا بیایند به او
مزد و اجر بدهند. كارش را برای اینجا انجام می دهد، اگر مزدی هم باشد همین جا به
او می رسد. كارهای اینجا هم قرآن فرموده [به نتیجه رسیدن آن ] صددرصدی
نیست. كارهای قیامت صددرصدی است. اگر انسان برای قیامت كار كند یعنی برای
خدا كار كند خدا وعده ی صددرصدی داده است كه به نتیجه برساند:
وَ مَنْ اَرادَ الْاخِرَةَ وَ
سَعی لَها سَعْیَها وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَاُولئِكَ كانَ سَعْیُهُمْ مَشْكوراً [1]. اما اگر كسی برای دنیا كار كند
چنین قولی به او داده نشده است كه صددرصد به نتیجه برسد چون دنیا دار تزاحم
است، خیلی وقتها انسان برای مقصدی كار می كند و نمی رسد. البته بیشتر به آن
مقصد می رسد:
مَنْ كانَ یُریدُ الْعاجِلَةَ عَجَّلْنا لَهُ فیها ما نَشاءُ لِمَنْ نُریدُ [2] هر كسی كه
قصدش دنیا باشد همان دنیا را ما به او می دهیم اما نمی گوییم به همه می دهیم و به آن
كسی هم كه می دهیم هرچه می خواهد می دهیم، ولی می دهیم. قانون این عالم این
است كه هر كسی دنبال هرچیزی برود ما او را در راهی كه می رود كمك كنیم:
كُلاًّ نُمِدُّ
هؤُلاءِ وَ هؤُلاءِ [3]. ما این عالم را مانند مزرعه ای ساخته ایم كه هر بذری در آن بپاشند
همان بذر را به عمل می آورد. اگر انسان دنبال دنیا برود و بذر دنیا بكارد دنیا به او
می رسد، اگر بذر خیر و آخرت بكارد آخرت به او می رسد. ولی در مورد دنیا
صددرصدی نیست، یك وقت هم شما بذر را در این دنیا می كارید آفت می آید آن را
از بین می برد یا نزدیكِ به بار نشستن محصول سیلی می آید آن را از بین می برد. ولی
[به نتیجه رسیدن عمل ] نسبت به آخرت صددرصد است.
پس امكان ندارد كه انسان به خدا ایمان نداشته باشد و همچنین به رسول خدا
ایمان نداشته باشد [و عملش به سوی خدا بالا برود. دلیل این كه ایمان به رسول
خدا هم لازم است این است: ] رضای خدا را ما از كجا بفهمیم در چیست؟ من به خدا
ایمان دارم، به قیامت و آخرت هم ایمان دارم، ولی من از كجا بفهمم كه رضای خدا
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 367
در چیست؟ من كه مستقیم با خدا ارتباط ندارم، به عالم آخرت هم كه من را نبرده اند
كه آنجا را به من نشان بدهند، من اگر بخواهم عمل كنم باید بفهمم رضای خدا در
چیست و سخط خداوند در چیست، پس باید پیغمبرش را هم بشناسم و به گفته ی
پیغمبر هم ایمان داشته باشم كه وقتی عمل می كنم، هم ایمان به خدا داشته باشم و هم
ایمان داشته باشم كه كاری كه انجام می دهم رضای خدا در همین كار است. از این
جهت من باید به پیغمبر ایمان داشته باشم.
این است كه می فرماید:
وَ ما مَنَعَهُمْ اَنْ تُقْبَلَ مِنْهُمْ نَفَقاتُهُمْ اِلّا. . . خدا بخل ندارد و از
روی بخل رد نمی كند. عمل اینها قابل قبول نیست نه اینكه قابل قبول است ولی خدا
رد می كند، چنان كه گاهی یك چیز خوب و قابل قبولی به یك انسان می دهند، از
روی عصبانیت آن را طرد می كند. مانع و نقصش در خود اینهاست، عمل اینها لایق
قبول نیست. هیچ چیزی مانع نمی شود كه خدا قبول كند انفاقاتی را كه اینها به
اصطلاح در خیریه ها می كنند، در كارهایی كه به حسب ظاهر خیر است و بالاخره
نفع عموم در آن است، جز اینكه اینها
كَفَروا بِاللّهِ به خدا ایمان ندارند
وَ بِرَسولِهِ و به
رسول خدا هم ایمان ندارند. بعد دو چیز دیگر ذكر می كند كه علامت است برای این
كه لااقل بر خودشان ثابت بشود و از اینجا بفهمند [كه نفاقی در آنها وجود دارد]
چون بعضی از نفاقها هست كه واقعاً خود انسان هم نمی داند منافق است. آدم منافق
است و خودش خیال می كند مؤمن است، یعنی در عمق دلش شكها، شبهه ها،
بی ایمانی ها، انكارها وجود دارد و خودش خیال می كند مؤمن است. می فرماید:
وَ لا یَأْتونَ الصَّلوةَ اِلّا وَ هُمْ كُسالی وَ لا یُنْفِقونَ اِلّا وَ هُمْ كارِهونَ. این دو ركن را كه قرآن
همیشه ذكر می كند:
اَقیمُوا الصَّلوةَ وَ اتُوا الزَّكوةَ این به اصطلاح عبادت بدنی و آن
عبادت مالی، اینها اگر ایمان می داشتند- از خودشان بپرسید- نماز را این قدر با
بی رغبتی نمی خواندند و زكات و انفاق در راه خدا را با این كراهت و با این زور
نمی دادند. همان طوری كه عرض كردم لازمه ی ایمان به اللّهِ ربّ العالمینِ رحمنِ رحیمِ
مالك یوم الدین این است كه انسان با رغبت نماز بخواند و لازمه ی ایمان به اینكه من
هرچه دارم از خداست این است كه هرچه خدا به او امر می كند از روی رغبت بدهد.