ندارد، روحش میلی به نماز خواندن ندارد و با كسالت و ناراحتی و بدون نشاط نماز را می خواند. این چطور علامت نفاق است؟ معلوم است: اگر انسان به خدا ایمان داشته باشد قهراً به كمالات الهی هم ایمان دارد یعنی خدا را رحمن، رحیم، ربُّ العالمین و مالك یوم الدین می داند كه ما در سوره ی حمد می خوانیم: اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ. الرَّحْمنِ الرَّحیمِ. مالِكِ یَوْمِ الدّینِ. سپاس اختصاصاً مال ذات خداوندی است، آن كه پرورش دهنده و تربیت كننده و به كمال برنده ی همه ی جانهاست، و آن كه رحمن است یعنی عالم را كه خلق كرده است به رحمت خود آفریده است، و رحیم است، مخلوقات خودش را و انسان را باز با رحمت خودش به سوی كمال می برد، و مالك روز جزاست، صاحب اختیار روز جزاست، پادشاه صاحب قدرتِ منحصرِ روز جزاست. معنی ایمان به خدا این است. حال آیا ممكن است انسان به خدا با همین صفات ایمان داشته باشد یعنی به اللّه كه رب العالمین است ایمان داشته باشد، به رحمانیت اللّه ایمان داشته باشد، به رحیمیت اللّه ایمان داشته باشد، به مالك یوم الدین بودن اللّه ایمان داشته باشد و بخواهد دو ركعت نماز برای این اللّه بخواند و به درگاه این اللّه نیاز ببرد و از او چیز بخواهد، آنوقت با كسالت و ناراحتی و بی نشاطی و بی رغبتی؟ چنین چیزی امكان ندارد. پس حتماً ایمانش خراب است، ایمانش ظاهری است، از روی عادت می آید [نمازی می خواند. ] خیال می كند ایمان دارد، در آن ته دلش ایمان ندارد. ایمان اگر در ته دل انسان باشد انسان را از روی رغبت به عبادت می كشاند.

وَ لا یُنْفِقونَ اِلّا وَ هُمْ كارِهونَ در مسئله ی زكات و انفاق در راه خدا آیا ممكن است انسان به خدا ایمان داشته باشد [و این كار را با كراهت انجام دهد؟ ] معنای اینكه به خدا ایمان داشته باشد این است كه [ایمان داشته باشد كه ] هرچه در عالم هستی است از خداست و هرچه من دارم نعمتی است كه خدا تفضل كرده به من داده است، پس اگر او به من امر می كند كه از مال و ثروت خودت در راه خیر مصرف بكن، همان چیزی را كه خودش به من تفضل كرده می گوید بده. این مثل این است كه شما فقیر و مفلوك باشید، یك كسی اهل خیر پیدا بشود همه چیز به شما بدهد، خانه بدهد، لباس بدهد، پول و ثروت بدهد، بعد هم به شما بگوید یك مقداری از آنچه كه من به تو دادم بده به فلان كس. شما اگر یك ذره وجدان داشته باشید آیا از این كار ناراحت می شوید؟ می گویید هرچه من دارم از تو دارم، تو نصف این چیزی را هم كه

مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 363

به من داده ای اگر بگویی بده به غیر، من باید بدهم؛ چون ایمان دارید كه هرچه دارید از اوست و او به شما داده. هر مقدار را به شما بگوید بده به فلان كس یا به فلان مصرف، هرگز احساس ناراحتی نمی كنید چون ایمان دارید كه هرچه دارید از او دارید. حال آیا ممكن است كسی به خدا ایمان داشته باشد و طبعاً ایمان داشته باشد كه هرچه دارد از خدا دارد و خدا به او امر كند از آنچه كه من به تو داده ام مقدار ناچیزی را در راه خیر بده، آنوقت او كراهت داشته باشد، ناراضی و ناراحت باشد؟ نه. اگر احساس كرد ناراحت است، اگر خواست وجوهات مالش را بدهد بعد دید از این كار ناراحت است، باید بفهمد ایمانش درست نیست یعنی چیزی از نفاق در قلب و روح او هست.

قرآن می گوید چه دلیلی بر نفاق شما بالاتر از این كه وقتی كه می خواهید بیایید به نماز، با ناراحتی و كسالت می آیید، چهار ركعت نماز كه بخواهید بخوانید می گویید چه خوب است زودتر تمام شود. شندرغاز اگر می خواهید به یك مورد صحیحی، به یك مستحق شرعی بدهید، شیطان گویی دست شما را گرفته و پی درپی می گوید نده. این علامت این است كه ایمان شما ایمان نیست.

پس قرآن می گوید آدمی كه روحش چنین روحی است آیا توقع دارد كه اگر احیاناً [مالی را] داد خدا عملش را قبول كند؟ نه، ایمان نداری، در نتیجه عملت هم قبول نیست. وَ ما مَنَعَهُمْ اَنْ تُقْبَلَ مِنْهُمْ نَفَقاتُهُمْ هیچ چیزی مانع نمی شود از اینكه نفقات اینها یعنی انفاقاتشان، همین پولهایی كه در به اصطلاح راه خیر مصرف می كنند قبول بشود مگر اینكه اینها به خدا ایمان ندارند، به پیغمبر هم ایمان ندارند؛ دلیلش این است: نماز هم كه می خوانند با بی نشاطی و بی رغبتی می خوانند، پولی هم كه می خواهند در راه خیر بدهند از روی كراهت می دهند. بنابراین عمل چنین كسانی هرگز قبول نمی شود.