از همین آیات سوره ی توبه معلوم می شود كه بعضی از اصحاب پیغمبر اكرم بعد از آنكه
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 383
ایمان آوردند منافق شدند یعنی اول مؤمن بودند بعد منافق شدند؛ اول واقعاً مؤمن
بودند ولی بعد به ظاهر از اسلام انحراف پیدا نكردند اما در باطن به سوی كفر و
مخالفت واقعی پیغمبر اكرم گرایش پیدا كردند چون آیه می فرماید:
قَدْ كَفَرْتُمْ بَعْدَ
ایمانِكُمْ اول ایمان آوردید ولی فعلاً شما در باطن كافر هستید. از آیه اجمالاً فهمیده
می شود كه اینها یك كاری انجام دادند كه وقتی مورد مؤاخذه قرار گرفتند گفتند قصد
ما شوخی بود. ولی قرآن پرده دری نكرده است، بیان نكرده كه آن كار چه كاری
بوده، اما لحن آیه مطلب را اجمالاً می رساند كه واقعاً یك مخالفت شدیدی در حد
كفر بوده است. طبعاً مسئله ای بوده كه افرادی از آن زیان می دیدند. روایتهای خیلی
مختلفی در شأن نزول این آیه هست و معتبرترین و متناسب ترین آنها با لحن آیات،
داستان عقبه ی تبوك است.