یك نوبت در زمان پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله و در حضور ایشان این عمل صورت گرفت، كه
می گویند شأن نزول این آیه همان است. مردی به نام هلال بن امیّه هراسان آمد
خدمت رسول اكرم صلی الله علیه و آله و گفت: یا رسولَ اللّه! من به چشم خود زنم را دیدم كه با
فلان مرد زنا می كرد. پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله رویشان را برگرداندند. برای بار دوم و بار
سوم نیز این سخن را بر زبان آورد و گفت: یا رسول اللّه! خدا خودش می داند كه من
راست می گویم و دروغ نمی گویم. همین آیات نازل شد و پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله بعد از
نزول این آیات، هلال بن امیّه و زنش را احضار فرمود. زنش از اشراف مدینه و
فامیل دار و قبیله دار بود. هلال هم با فامیل و قبیله ی خودش آمد. برای اولین بار پیغمبر
اكرم صلی الله علیه و آله مراسم «لعان» را اجرا كرد. به مرد فرمود: بیا چهار بار قسم بخور و خدا را
گواه بگیر كه راست می گویی، دفعه ی پنجم هم لعنت خدا بر تو اگر دروغگو باشی. آمد
و با كمال رشادت اینها را گفت. وقتی هلال بن امیّه چهار بار خدا را قسم خورد و
خواست خودش را لعنت كند، پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله فرمود: بدان كه عذاب آخرت از
عذاب دنیا خیلی شدیدتر است، مبادا زن خودت را به دروغ متهم كرده باشی، از
خدا بترس! گفت: نه یا رسول اللّه! خدا خودش می داند كه من دروغ نمی گویم. به زن
هم فرمود [چهار بار قسم بخور كه شوهرت دروغ می گوید، دفعه ی پنجم هم غضب
خدا بر تو اگر مرد راست گفته باشد. ] زن، اول سكوت كرد و زبانش تقریباً بند آمد.
نزدیك بود اعتراف كند. نگاهی به چهره ی خویشاوندان خود كرد و گفت: نه، من هرگز
روی اینها را سیاه نمی كنم و اسباب خجلت اینها را فراهم نمی كنم. این كار را كرد. به
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 402
زن هم بعد از چهار شهادت، وقتی خواست بگوید: «غضب خدا بر من اگر او راست
گفته باشد» فرمود: از غضب خدا بترس، آنچه در آخرت است از آنچه در دنیاست
خیلی شدیدتر است، مبادا اگر حرف شوهرت حقیقت دارد او را تكذیب كنی! این
بود كه زبان زن بند آمد. یك مدتی هم توقف كرد و نزدیك بود اعتراف كند، اما
یكدفعه گفت: نه، من خویشاوندان خودم را رو سیاه نمی كنم. وقتی آن جمله را
گفت، پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله فرمود: دیگر از این ساعت شما زن و شوهر یكدیگر نیستید.
بعد می فرماید:
وَ لَوْ لا فَضْلُ اَللّهِ عَلَیْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ وَ أَنَّ اَللّهَ تَوّابٌ حَكِیمٌ اگر نبود فضل
و رحمت الهی و این كه خداوند تبارك و تعالی توّاب (توبه پذیر) و حكیم است،
مطلب طور دیگری بود، یعنی خداوند احكام شدیدی بر شما نازل می كرد؛ یعنی
ظاهراً ممكن است شما فكر كنید كه آنچه ما در این زمینه برای شما بیان كرده ایم
دستورهای شدیدی است، ولی بدانید اینها فضل و رحمت الهی و مظهر توبه پذیری
الهی است، مصلحت شما چنین ایجاب می كند.
بعد از این، آیات دیگری داریم به نام آیات «اِفك» . افك یعنی تهمت، كه
مربوط به یك جریان تاریخی است:
یكی از همسران پیغمبر اكرم را در یك جریانی، منافقین مورد اتهام قرار دادند.
آن زن به عقیده ی اهل تسنن عایشه بوده و به عقیده ی بعضی از اهل تشیع ماریه ی قبطیه
بوده و به عقیده ی بعضی دیگر عایشه بوده است. شاید فكر كنید كه كار باید بر عكس
باشد: باید شیعه ها بگویند آن زن متهم عایشه بوده و سنیها بگویند آن زن متهم ماریه
بوده است. چرا سنیها اصرار دارند كه آن زن متهم عایشه بوده و شیعه های متعصب
اصرار دارند كه آن زن متهم ماریه بوده است؟ برای این كه این تهمت بعد به شكلی
درآمد- چه از نظر وضع عمومی مردم و چه از نظر آیات قرآن در شأن آن زن متهم-
كه برای آن زن متهم یك افتخار به شمار آمد؛ یعنی شك نماند كه این اتهام درباره ی
آن زن متهم دروغ بوده و او تطهیر شد و صد در صد معلوم شد كه قضیه دروغ است.
این است كه اهل تسنن اصرار دارند بگویند آن زن متهم كه پاكی او از نظر این عمل
زشت، صد در صد ثابت شد عایشه بود و بعضی از شیعه ها می خواهند این افتخار را
برای ماریه ی قبطیه ثابت كنند. حال جریان چه بوده است؟ آیات افك را با داستان آن
- كه مفصل است- ان شاء اللّه در جلسه ی بعد برایتان عرض می كنم.
و صلّی اللّه علی محمد
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 403
و آله الطاهرین.
باسمك العظیم الاعظم الاعزّ الاجلّ الاكرم یا اللّه. . .
خدایا عاقبت امر همه ی ما را ختم به خیر بفرما، دلهای ما را به نور قرآن منور
بگردان، خیر دنیا و آخرت به همه كرامت كن، اموات ما را غریق رحمت
خودت بفرما.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 404