علمِ امروز هم درباره ی روح انسان به چنین كشفی نائل شده است. در قدیم غالباً این
طور خیال می كردند
[1] كه جسم من همین چیزی است كه دارم می بینم، روح من هم
همین است كه خودم در درون و ضمیر خودم [می یابم. ] از ضمیر و دل خودم كه
خودم باخبرم! این روح من، این هم جسم من. پس من اگر از هرچه خبردار نباشم از
جسم و روح خودم باخبرم. ولی روان شناسی و روان كاویِ امروز ثابت كرده است كه
از روح انسان فقط مقدار كمی برای انسان پیداست و بیشترینِ او از خود انسان
مخفی است. این جور مثل می زنند، می گویند شما یك هندوانه یا یك قطعه یخ را
بیندازید در حوض، بعد ببینید از این هندوانه یا قطعه یخ چقدر از آب بیرون است و
چقدر داخل آب است. وقتی نگاه می كنید، می بینید مقدار كمی از این هندوانه یا یخ
از آب بیرون است، بقیه اش زیر آب است. می گویند روح انسان هم این طور است.
یك مقدار از روح انسان برای خود انسان آشكار است، مقدار بیشتر روح انسان از
خود انسان هم مخفی است. هركسی یك دنیای درون مخفی از خودش دارد، آن را
می گویند دنیای شعور باطن، كه گاهی آن دنیای درون مخفی كه خود انسان هم از آن
بی خبر است، در خواب یا در بیداری، در حال غضب و خشم اثری بیرون می دهد.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 525
[1]
. این كه می گویم «غالباً» برای این است كه در قدیم نیز بوده اند افرادی كه به حقیقت مطلب رسیده بودند.