اعتقاد به امر بین امرین در نظام تكوین این است كه نظام علل و معلولات و اسباب و
مسببات، نظام حقیقی و واقعی است نه ظاهری و دروغ. واقعاً دوا اثر دارد، واقعاً
میكروب اثر می بخشد، واقعاً برق اثر دارد، واقعاً مغناطیس كشش دارد، اصلاً [این
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 616
خاصیت ] مال این است، این قوه در خود این است. این نظام، نظام قطعی و واقعی
است نه نظام ظاهری و خیالی كه ما خیال می كنیم اثر مال اینهاست. واقعاً اثر مال
اینهاست اما اینها در اثر داشتن استقلال ندارند؛ یعنی عالم به همه ی نظامش الآن متكی
به مشیت الهی است؛ یعنی این مشیت الهی است كه به این عالم نظام و اثر داده است.
«استقلال ندارد» معنایش این است. این جور نیست كه چه خدا بخواهد و چه
نخواهد اثر دارد. اگر خدا بخواهد نباشد، دیگر نیست، اگر خدا بخواهد اثر نداشته
باشد دیگر اثر ندارد.
در داستانهایی نظیر داستان ابراهیم علیه السلام اثر تعلیمی و تربیتی خوارق عادات كه
به وسیله ی پیغمبران بروز می كند تنها این نیست كه دلیلی بر اثبات نبوت باشد، ضمناً
دلیلی بر توحید هم هست، یعنی خدا به آتش اثر داده؛ راست است، آتش
می سوزاند؛ اما برای اینكه ما بفهمیم مطلب از این قرار نیست كه خدا چه بخواهد چه
نخواهد آتش می سوزاند، می بینیم داستان ابراهیمی پیش می آید و ابراهیم را
می اندازند در آتش، اینجا دیگر آتش نمی سوزاند. این خودش برای ما این درس
است كه آتش می سوزاند ولی در سوختن خودش استقلال ندارد. اگر امر خدا برسد
به آتش كه ای آتش نسوزان، آتش هم دیگر نمی سوزاند.