اینها در روایات به صورتهای عجیبی ذكر شده است. مثلاً در روایت است كه اگر
انسان عمل خیر انجام بدهد ملائكه ای هستند كه این عمل خیر را بالا می برند و اگر
عمل شر انجام بدهد آن را پایین می برند. معلوم می شود اعمال خیر انسان به یك سو
می رود و اعمال شر انسان به سوی دیگر.
در حدیث است كه انسان عملی را ابتدا برای خدا انجام می دهد؛ این عملش
می رود- به تعبیر قرآن- به علّیّین یعنی آن بالا بالاها. عملش خالص است. یعنی
ابتدا كه عمل را انجام داده خالصاً مخلصاً انجام داده و عمل هم بالا رفته. (البته این
بالا و پایین معلوم است كه بالا و پایین به شكل دیگری است. ) بعد وسوسه ی نفس
سبب می شود كه یكدفعه انسان بعد از عمل ریا كند یعنی بعد از عمل برای مردم
بازگو می كند كه بله، خدا به ما توفیق داد ما فلان عمل را در فلان وقت انجام دادیم،
فلان خیر به دست ما جاری شد. این عمل یك درجه می آید پایین. یادم نیست كه
در دفعه ی دوم یا سوم دستور می رسد آن عمل را از آنجا بردارید و در سجّین- كه از
ماده ی سجن است- یعنی در آن حبس خانه قرار بدهید؛ یعنی یك عمل علّیّینی بعد از
ریا و به وسیله ی ریا تبدیل می شود به عمل سجّینی.
روایت دیگری هست كه خیلی عجیب است و مفاد این جمله ای را بیان می كند
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 106
كه در دعای كمیل است كه بعد از جملاتی راجع به ملائكه ای كه شاهد بر اعمال
انسان هستند می فرماید: «وَ كُنْتَ اَنْتَ الرَّقیبَ عَلَیَّ مِنْ وَرائِهِمْ وَالشّاهِدَ لِما خَفِیَ عَنْهُمْ» و
تو خودت باز رقیب بر من هستی و گواه بر چیزهایی كه بر فرشتگان هم مخفی
می ماند. معلوم می شود گاهی در اعمال انسان دقایقی وجود دارد كه از فرشته ها هم
مخفی می ماند.
در حدیث است كه انسان گاهی نماز می خواند (اینها همه تمثیل است؛ هر كسی
كه ذرّه ای فهم و درك داشته باشد می فهمد كه اینها تمثیل است) ، ملائكه ای كه اعمال
صالح را بالا می برند این نماز او را در خرقه ای سفید، گویا در حریر سفیدی (یك
شئ قیمتیِ خیلی با احترام را انسان در حریر می پیچد) بالا می برند. [گویا] از آسمان
اول و آسمان دوم و. . . - كه همه ی اینها امور معنوی است و امور مادی نیست- عبور
می دهند و این به عنوان یك عمل صالح از این گذرگاهها رد می شود، تا می رسد به
آن آخرین گذرگاه. در آنجا مثل یك جنس قاچاق كه در درونش فسادی باشد كه
آن مفتّشها این یكی ببیند درك نكند، آن یكی نفهمد، آن دیگری نفهمد، ولی آن
دقیقترین دستگاهها كه دیگر هیچ چیز از زیر دست او در نمی رود، به آنجا كه
می رسد خطاب می رسد: «اِجْعَلوهُ فی سِجّینٍ» این را بیخود آوردید اینجا، ببرید در
سجّین، جایش اینجا نیست، ببرید در آن پایین ترین دركات؛ یعنی نه تنها یك عمل
خیرِ مقبول نیست بلكه یك گناه بزرگ است و اشتباه كرده اید كه گناه بزرگ را به
حساب یك طاعت بزرگ بالا آورده اید. ببینید كار به كجاست كه فرشته های الهی
هم درك نمی كنند یعنی آنقدر باطنِ باطنِ باطنْ پیچیده و دقیق است كه حتی از
فرشتگان مخفی می ماند.