گفتیم كه قسم سومی هم اینجا بیان شده است و آن «سابقین» است. با این تعبیری كه
از اصحاب الیمین و اصحاب الشمال كردیم آن هم كاملاً روشن می شود. می دانیم كه
به ما اینچنین گفته اند كه مردم دو دسته اند از این نظر كه بعضی اساساً خداپرست
هستند و بعضی خداپرست نیستند. آنهایی كه خداپرست نیستند قهراً هواپرست و
ماده پرست هستند؛ آنها قهراً جزو اصحاب الشمال اند. خداپرستها باز دو دسته
هستند: بعضی خدا را پرستش می كنند برای نجات از عذاب یا برای رسیدن به ثواب.
البته اینها هم اهل خیر و سعادتند. اگر كسی امر خدا را اطاعت كند برای اینكه
خداوند اجرها و پاداشهایی كه به او وعده داده است- كه در همان عالم ملكوت
اعلی ذخیره است- به او بدهد، خدا او را به آن اجرها و ثوابها و پاداشها، بهشتها،
نعیمها، حورالعین ها، میوه ها كه همه ی اینها حقیقت دارد و هست [می رساند؛ ] حال
حقیقت اینها به چه نحو است، ما كه نرفته ایم ببینیم؛ به ما اینها را از روی تمثیلات
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 112
دنیوی گفته اند. حقیقتش را تا انسان نرود [درك نمی كند، ] آنهایی كه رفته اند
می دانند، یا اهل حقیقت كه با مكاشفه و با وحی به دست آورده اند می دانند. با ما به
زبان دنیا گفته شده است، ما هم از روی نمونه های دنیا یك چیزی می فهمیم والّا
واقعیت آنها را درست درك نمی كنیم. ولی این قدر می دانیم كه نعیمهایی، انواعی
نعیمهای روحی و مادی در آنجا وجود دارد.
همه ی كسانی كه خدا را از ترس كیفر یا به خاطر ثواب عبادت می كنند همان
اصحاب الیمین اند. ولی به ما گفته اند مردمی هستند فارغ از هر دو؛ اینها خدا را
پرستش می كنند نه به خاطر اجر و پاداش [و نه از ترس كیفر] بلكه به خاطر
شایستگی حق برای عبادت، طلب رضای حق، برای شكرگزاری حق، برای محبت
حق، كه اگر حق بهشت و جهنمی هم نمی داشت به حال آنها فرق نمی كرد. اینها قهراً
از اصحاب الیمین خیلی بالاترند و همان «سابقون» هستند. شك ندارد آنها كه
سابقون هستند از عذاب اهل جهنم ایمن اند. نمی شود گفت شما كه برای فرار از جهنم
عبادت نكردید پس العیاذ بالله [مستحق ] عذاب جهنم هستید؛ بلكه آنها نعیمهای
بهشتی را بیش از دیگران هم دارند. به آنها نمی گویند شما كه برای نعیم عبادت
نكردید پس نعیمی ندارید. آن كه كامل را بخواهد ناقص خودبه خود دنبالش هست.
آن كه ناقص را بخواهد و كامل را نخواهد به ناقص می رسد، از كامل محروم است
ولی آن كه كامل را بخواهد (نه اینكه كامل را بخواهد به خاطر ناقص؛ اگر كامل را
بخواهد به خاطر ناقص، همان ناقص را خواسته) ناقص را هم نخواهد، ناقص خود به
خود به او می رسد.
مثل خود دنیا و آخرت است. مگر خود دنیا و آخرت این جور نیست؟ كسی كه
فقط و فقط برای لذات دنیا كار می كند، او از آخرت محروم می ماند. ولی یك كسی
كار را برای خدا انجام می دهد، دنیایش رسید رسید، نرسید نرسید. مقیاس كار این
است كه اگر انسان همتش این باشدكه فقط پشم و پشگل بخواهد به همان می رسد.
او قهراً هدفش این است كه ببیند چه كسی قطار شتر دارد و شترهایش را كجا
می خواباند كه آنجا پشگل زیاد جمع شده، برویم پشگل جمع كنیم. حداكثر این
است كه پشم شتر كجا پیدا می شود برویم پشم شتر تهیه كنیم. ولی یك كسی همتش
این است كه قطار شتر داشته باشد. انسان اگر قطار شتر داشته باشد آن شترها پشم و
پشگل هم دارند. این، مثَل دنیا و آخرت است. اگر انسان آخرت را بخواهد دنیا
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 113
هست ولی اگر دنیا را بخواهد از آخرت محروم است:
آخرت قطّار اشتر دان عمو
در تبع دنیاش همچون پشگ و مو
این به دنبالش می آید. هر كامل و ناقصی این جور است.
بنابراین سابقین عبادتشان برای نعیمهای اخروی و برای نجات از عذاب
اخروی نیست، قهراً آنها به جایی می رسند كه دیگران نمی رسند ولی آنچه كه
دیگران می رسند آن هم به آنان داده می شود.