اینجا چون قانون را برای مسلمین بیان می كند بعد می فرماید: «
فَما أَوْجَفْتُمْ عَلَیْهِ مِنْ خَیْلٍ
وَ لا رِكابٍ » در اینجا اسب و شتری بر اینها نتاختید، یعنی چون جنگ نبوده غنیمت
نیست «
وَ لكِنَّ اَللّهَ یُسَلِّطُ رُسُلَهُ عَلی مَنْ یَشاءُ وَ اَللّهُ عَلی كُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ» لكن خدا
پیامبرانش را بر هر كس كه بخواهد مسلط می كند و خدا بر هر چیزی قادر است. در
آیه ی اول با جمله ی «
فَما أَوْجَفْتُمْ عَلَیْهِ مِنْ خَیْلٍ وَ لا رِكابٍ » به مسلمین گفت پس اینجا
مسأله، مسأله ی غنیمت نیست كه به همان خصوص سربازها تعلق داشته باشد.
«
ما أَفاءَ اَللّهُ عَلی رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ اَلْقُری فَلِلّهِ » آنچه كه خدا فی ء كرد از اهل قراء،
تعلق دارد به اللّه. البته معلوم است كه اللّه مصرف كننده نیست؛ یعنی فی سبیل اللّه.
«لله» اینجا یعنی در راه خدا باید مصرف شود، به عنوان فی سبیل اللّه باید مصرف
شود. به اصطلاح عنوان خاص است. «
وَ لِلرَّسُولِ » و برای پیغمبر، یعنی باز قسمتی از
این اختصاص به پیغمبر پیدا می كند كه پیغمبر بر اساس آنچه كه خودش صلاح
می داند- یعنی صلاحدید شخصی پیغمبر- در هر موردی كه بخواهد، مصرف می كند.
«
وَ لِذِی اَلْقُرْبی » و برای ذوی القربی.
در اینجا حتی اهل تسنن هم اعتراف دارند كه مقصود از «ذوی القربی»
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 152
ذوی القربای پیغمبر است، یعنی كسانی كه صدقات بر آنها حرام است. به دلیل اینكه
صدقات بر آنها حرام است از اینجا می توانند استفاده كنند. «
وَ اَلْیَتامی وَ اَلْمَساكِینِ وَ اِبْنِ
اَلسَّبِیلِ » و برای یتیمها و مسكینها و ابن السبیل ها. سپس جمله ای است كه بعد تفسیر
می كنم. آنگاه می فرماید: «
لِلْفُقَراءِ اَلْمُهاجِرِینَ اَلَّذِینَ أُخْرِجُوا مِنْ دِیارِهِمْ » برای فقرای
مهاجری كه از شهرهایشان خارج شدند. بعد می فرماید: «
وَ اَلَّذِینَ تَبَوَّؤُا اَلدّارَ وَ اَلْإِیمانَ
مِنْ قَبْلِهِمْ » و حتی برای انصار كه چنین و چنان بودند. بعد می فرماید: «
وَ اَلَّذِینَ جاؤُ
مِنْ بَعْدِهِمْ » و برای كسانی كه بعد از این مهاجرین و انصار تا دامنه قیامت بیایند. پس
معنایش این است كه در نهایت امر، مورد مصرف فی ء، عموم مسلمین هستند.