آنگاه قرآن تأیید می كند كه وقتی فی ء به مهاجرین داده می شود، انصار كوچكترین
ناراحتی و كوچكترین نیازی به این فی ء در روح خود احساس نمی كنند. بعد
می گوید نه تنها در آنچه به مهاجرین داده می شود احساس نیاز و ناراحتی نمی كنند،
آنچه را هم كه دارند به اینها ایثار می كنند. «
وَ لا یَجِدُونَ فِی صُدُورِهِمْ حاجَةً مِمّا أُوتُوا»
اینها در سینه های خود احساس نیاز نمی كنند به آنچه كه به مهاجرین داده می شود و
به آنها داده نمی شود بلكه «
وَ یُؤْثِرُونَ عَلی أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ كانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ» انصار
مهاجرین را بر خود مقدم می دارند، ایثار می كنند هرچند در زندگی خودشان
شكافهایی وجود دارد كه باید ترمیم شود، یعنی گاهی خودشان نیازمند هستند. اینها
چنین مردم شریف و بزرگواری هستند! «
وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِكَ هُمُ
اَلْمُفْلِحُونَ» [1] و هر مردمی كه از شحّ نفس حفظ شوند (از بخل و از حرص و از این
حالت جمع كردن و پس ندادن) آنها رستگاران اند. ( «شح» حالتی است كه انسان
فقط تمایل دارد به اینكه ثروت را گرد بیاورد و در او كوچكترین تمایلی به اعطاء
وجود ندارد. ) این «
وَ مَنْ یُوقَ » نشان می دهد كه حالت جماعت و جامعه را بیان
می كند: هر جامعه ای كه از شحّ نفس محفوظ بماند آن جامعه رستگار است.
گروه سوم. ممكن است كسی بگوید پس آیا اگر فیئی بوده، مال مهاجرین و
انصار آن وقت بوده؟ حالا كه دیگر مهاجرین و انصاری وجود ندارد، [و اساساً] بعد
از یك نسل، دیگر مهاجر و انصاری وجود ندارد. «
وَ اَلَّذِینَ جاؤُ مِنْ بَعْدِهِمْ » و كسانی
كه بعد از اینها می آیند. ممكن است از این فی ءها به صورت اموال غیر منقول باقی
بماند (یا فی ءهایی كه بعد گرفته می شود) ، باز تعلق پیدا می كند به مردمی كه در
نسلهای آینده خواهند آمد. باز آنها چه روحیه ای دارند؟ آیه نشان می دهد كه [راجع
به مسلمین گذشته ] مادامی كه خلافش ثابت نشده [باید خوشبین باشیم. ] اینكه
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 156
می گویم «مادامی كه خلافش ثابت نشده» می خواهم نظریه ی افرادی را كه افراط
می كنند رد كنم.