مولوی تشبیه بسیار عالی ای می كند؛ چنین شخصی را تشبیه می كند به كسی كه
زمینی دارد و می خواهد آن را بسازد. زحمت می كشد، آجر می برد، بنّا و عمله
می برد، لوازم می برد، پول خرج می كند و آنجا را حسابی می سازد. ولی وقتی كه
می خواهد اسباب كشی كند می فهمد كه خانه را روی زمین همسایه ساخته و زمین
خودش لخت و عور مانده است. آن ساعتی كه می خواهد منتقل شود می بیند آن
جایی كه كار كرده مربوط به او نیست، مال كس دیگر بوده و زمین خودش بایر باقی
مانده است. می گوید:
در زمین دیگران خانه مكن
كار خود كن كار بیگانه مكن
كیست بیگانه، تن خاكیّ تو
كز برای اوست غمناكیّ تو
تا تو تن را چرب و شیرین می دهی
گوهر جان را نیابی فربهی
تو همواره می خواهی به تن لقمه برسانی، جان را گرسنه نگه داشته ای دائماً تن را
سیر می كنی، آن را لاغر نگه داشته ای این را چاق می كنی.
گر میان مِشك تن را جا شود
وقت مردن گند آن پیدا شود
می گوید یك عمر اگر تن را در مِشك بخوابانی، تا مُردی خود به خود می گندد،
چاره ای نیست جز اینكه در زیر خاكها دفنش كنند كه بوی گندش بیرون نیاید.
مِشك را بر جان بزن بر تن ممال
مشك چِبود نام پاك ذوالجلال
[1]
قرآن می گوید اگر انسان خدا را بشناسد و خدا را در یاد داشته باشد خودش را
هم گم نمی كند، در باره خودش اشتباه نمی كند، خودش را با غیر خودش عوضی
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 168
نمی گیرد؛ ولی محال است كه كسی خدا را نشناسد و خدا را فراموش كرده باشد و
خودش را بتواند پیدا كند. آنوقت همیشه در باره خودش اشتباه می كند، خودش را
گم می كند. «
وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِینَ نَسُوا اَللّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ » مباشید از كسانی كه خدا را
فراموش كردند و در نتیجه خداوند، خودشان را از خودشان فراموشاند؛ از خدا
غافل شدند، خدا آنها را از خودشان غافل كرد. «
أُولئِكَ هُمُ اَلْفاسِقُونَ » فاسقان اینها
هستند؛ یعنی وقتی انسان خودش را گم كرد، از مسیر منحرف می شود- چون فسوق
یعنی خروج- و الاّ انسان اگر خودش را بشناسد هیچ وقت از راه خودش جدا
نمی شود.