آیه ی بعد باز توضیحی در همین زمینه است. (كمی به صورت مختصرتر تا آخر این
آیات تفسیر می كنیم بعد شرح مفصّلتری عرض می كنم. )
«
إِنْ یَثْقَفُوكُمْ یَكُونُوا لَكُمْ أَعْداءً وَ یَبْسُطُوا إِلَیْكُمْ أَیْدِیَهُمْ وَ أَلْسِنَتَهُمْ بِالسُّوءِ وَ وَدُّوا لَوْ
تَكْفُرُونَ» [1]. عرض كردیم كه قرآن كریم مكرر در مكرر این هشدار را می دهد كه
مسأله این نیست كه ما می گوییم شما فقط به دلیل اینكه آنها مسلمان نیستند با آنها
رابطه ی دوستی و احسان برقرار نكنید؛ مسأله این است كه شما غافلید كه در زیر پرده ی
این چهره ی ظاهری كه اینها نشان می دهند [چه نیّاتی نهفته است! ] احیاناً به شما
می گویند كه شما مسلمانید، ما مسلمان نیستیم ولی در عین حال اهل یك قبیله
هستیم، یك فامیل هستیم، بالاخره قوم و خویش هستیم؛ ما قبل از اینكه مسلمان یا
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 212
غیر مسلمان باشیم- مثلاً- همه مان مكّی هستیم؛ یعنی ایمان یك مسأله ی سطحی
است، چیز مهمی نیست، حالا شما مسلمان باشید یا غیر مسلمان. دروغ می گویند.
اگر امروز چنین حرفی می زنند دنبال فرصت هستند. (قرآن خیلی روی فرصت طلبی
آنها تكیه می كند. ) اگر امروز چنین حرفی می زنند ته دلشان حرف دیگری است. «
إِنْ
یَثْقَفُوكُمْ یَكُونُوا لَكُمْ أَعْداءً» اگر بر شما دست بیابند یعنی روزی فرصت دستشان بیاید
كه ضربه ی خودشان را وارد كنند- تعبیر این است كه- آنوقت دشمنان شما خواهند
بود؛ با اینكه قبلاً فرمود الآن دشمنان شما هستند. این كه می گوید: «دشمنان شما
هستند» یعنی من كه از اسرار آگاهم الآن می دانم دشمن شما هستند ولی شما
احساس نمی كنید، آن روزی كه آنها فرصت پیدا كنند و بر شما دست بیابند آنوقت
می بینید كه چگونه اینها دشمنان شما هستند. «دشمنان شما خواهند بود» یعنی
خواهید دید كه این دلهایشان از دشمنی می جوشد. آیا فقط همان دلهایشان خواهد
جوشید؛ كاری به كارتان ندارند؟ «
وَ یَبْسُطُوا إِلَیْكُمْ أَیْدِیَهُمْ » ببینید دستشان چگونه بر
روی شما دراز می شود! «
وَ أَلْسِنَتَهُمْ » و زبانشان. دست و زبانشان به بدی بر روی شما
دراز خواهد شد «
وَ وَدُّوا لَوْ تَكْفُرُونَ » تمام آرزویشان این است كه شما را از این
ایمان و دین و مسلكتان برگردانند.
«
لَنْ تَنْفَعَكُمْ أَرْحامُكُمْ وَ لا أَوْلادُكُمْ یَوْمَ اَلْقِیامَةِ یَفْصِلُ بَیْنَكُمْ وَ اَللّهُ بِما تَعْمَلُونَ
بَصِیرٌ» [2]. ضمناً این سؤال پیش می آمده است- هم به حسب مورد و هم همیشه- كه
چه بكنیم؟ از طرف دیگر پای ارحام و خویشاوندان و زن و بچه ی ما در میان است؛
جانب آنها را هم كه نمی شود رعایت نكرد. قرآن البته نهی نمی كند از این كه كسی به
ارحام خودش ولو اینكه كافر باشند از آن جهت كه ارحام هستند احسان كند- كه در
آیه ی بعد خواهیم خواند- ولی آیا احسان به آنها به قیمت خیانت به جامعه ی اسلامی؟
احسان به آنها به قیمت خیانت به خدا و رسول؟ نه.