هنوز ریشه ی اصلی كلمه ی «حواری» برای من به دست نیامده است. غالباً در كتب
اسلامی و تفاسیر، این كلمه را به این شكل معنا كرده اند كه اصلاً یك كلمه ی عربی
است و از ماده ی «حَوَرَ» است. یك معنای ماده ی «حور» حركت و تردد است و یك
معنای دیگر آن سفیدی است و بعضی به همین دلیل گفته اند كه حواریین، «قصّار»
یعنی رخت شوی بوده اند. در كتب تفسیر ما این مطلب زیاد آمده است كه اینها
رخت شوی بوده اند چون لباسها را تمیز و سفید می كردند و از این جهت به اینها
«حواری» گفته شده است. ولی به احتمال زیاد این كلمه اصلاً عربی نباشد و ریشه ی
عبری یا سریانی داشته باشد، مخصوصاً اگر عبری باشد ممكن است یك وجه
مشتركی با عربی داشته باشد. ولی خیلی بعید است كه كلمه ی «حواری» عربی باشد،
[زیرا] كلمه ی «حواری» به ظاهر- یعنی در مقایسه با لغات عربی- به شكل جمع
است، ولی در تعبیرات قرآن و حتی در تعبیرات حضرت رسول صلی الله علیه و آله كلمه ی حواری
مفرد است و «یای» این كلمه یای نسبت است. در بعضی از احادیثی كه از حضرت
رسول صلی الله علیه و آله نقل شده، چنین آمده است كه فلان كس حواری من است؛ معلوم
می شود كه حواری جمع نیست. جمع حواری را باید بگوییم: حواری ها و یا
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 264
حواریین و این با لغات عربی جور درنمی آید. خصوصاً روایتی در عیون اخبارالرضا
نقل شده است كه در همان مجلس مأمون حضرت رضا علیه السلام فرمود: اینكه می گویند
یا شما چنین می گویید كه آنها را از آن جهت «حواری» گفته اند كه رخت شوی بودند
و شغلشان رخت شویی بود و لباسها را تمیز می كردند چنین چیزی نیست؛ آنها
رخت شوی نبودند، روح شوی بودند؛ از آن جهت كه روحها را پاكیزه می كردند به
آنها حواری می گفتند. حالا آیا حضرت می خواهند ریشه ی لغوی این كلمه را بیان
كنند؟ بنابراین [یعنی اگر حضرت در این مقام باشند] این لغت اگر عربی هم نباشد،
در همان ریشه ی اصلی اش باید معنای سفیدكردن وجود داشته باشد. . .
[1]
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 265
[1] متاسفانه نوار این جلسه ناقص است