«یَعْلَمُ ما فِی اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ یَعْلَمُ ما تُسِرُّونَ وَ ما تُعْلِنُونَ» . بعد از اینكه می فرماید
بازگشت همه به سوی اوست، انسان را متوجه می كند كه مراقب باش!
انسان دو جور می تواند مراقبت كند: یك مراقبت، مراقبتهایی است كه انسانی
از انسانهای دیگر می كند كه این همیشه ملازم است با نوعی نفاق كه در سوره ی
منافقون خواندیم. مثلاً، بلاتشبیه، اگر گفتند دارید به گمرك می رسید معمولاً برخی
افراد به خود می آیند و می خواهند كاری كنند كه آنچه به مأمور گمرك می نمایانند
غیر از چیزی باشد كه واقعاً هست. مثلاً طوری قیافه می گیرند كه آنها متوجه چیزی
نشوند. انسان زود پرده ای روی خودِ واقعی خود می كشد و یك خود مصنوعی برای
خودش درست می كند تا بتواند مفرّی پیدا كند. قرآن به دنبال
«وَ إِلَیْهِ اَلْمَصِیرُ» فوراً
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 355
می فرماید: پیشاپیش به شما بگوییم: او همه چیز را می داند، پس مراقبت شما
این طور باشد كه خودتان را درست بسازید نه اینكه خودتان چیزی باشید و خود را
چیز دیگری بنمایانید. دیگر در آنجا نمایاندن و این حرفها معنی ندارد، پس
خودتان را واقعاً درست بسازید.
بعد می فرماید:
«وَ اَللّهُ عَلِیمٌ بِذاتِ اَلصُّدُورِ» و خدا به آنچه در سینه هاست آگاه
است.
مفسرین اینجا این مطلب را مطرح كرده اند كه بعد از اینكه می فرماید:
«وَ یَعْلَمُ
ما تُسِرُّونَ وَ ما تُعْلِنُونَ» (می داند آنچه را شما پنهان می كنید و آنچه را آشكار می كنید)
دیگر
«وَ اَللّهُ عَلِیمٌ بِذاتِ اَلصُّدُورِ» چیز علاوه ای نیست؛ یعنی آن چیزهایی كه در
سینه ها هست همان است كه در باطن مخفی كرده اید. ولی این طور نیست بلكه
«وَ اَللّهُ عَلِیمٌ بِذاتِ اَلصُّدُورِ» یك چیز علی حده است.
«یَعْلَمُ ما تُسِرُّونَ وَ ما تُعْلِنُونَ» یعنی
آنچه را كه شما مخفی می كنید و آنچه را آشكار می كنید می داند ولی هم آنچه را كه
آشكار می كنید و هم آنچه را كه مخفی می كنید خودتان می دانید چیست؛ هرچه شما
می دانید او هم می داند.
«وَ اَللّهُ عَلِیمٌ بِذاتِ اَلصُّدُورِ» نه تنها او آنچه را كه شما می دانید
می داند بلكه او هرچه را كه در باطن شماست می داند؛ یعنی در باطن شما چیزهایی
هست كه خودتان هم نمی دانید. مكرر گفته ایم: این كه در سوره ی مباركه ی طه
می فرماید:
«فَإِنَّهُ یَعْلَمُ اَلسِّرَّ وَ أَخْفی » [1] خدا از سرّ آگاه است و از پنهان تر از سرّ، معلوم
می شود كه از سرّ پنهان تر هم چیزی هست. انسان یك علنی دارد و یك سرّی، دیگر
از سرّ پنهان تر چیست؟ وقتی از حضرت صادق علیه السلام سؤال می كنند كه «از سرّ
پنهان تر» دیگر چیست، می فرماید: سرّ آن پنهانی است كه خودت از وجود آن
آگاهی، و پنهان تر از سرّ چیزهایی است كه خودت هم خبر نداری؛ یعنی خودت
غافلی، خودت فراموش كرده ای ولی الآن در باطنت وجود دارد. برخلاف آنچه افراد
خیال می كنند كه هرچه ما فراموش كرده ایم محو شده است، آنچه كه فراموش
كرده ای در تو وجود دارد منتها نمی توانی به یاد بیاوری. این یك مسأله ی دقیقی است.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 356