آیا مصیبتهایی كه به انسانها و خصوصاً مؤمنین می رسد به اذن الهی است یا به اذن
الهی نیست؟ قرآن می فرماید همه ی اینها به اذن خداست. معنای این مطلب این
می شود كه هر مؤثری كه در دنیا روی اشیاء اثر می گذارد- مؤثر هرچه می خواهد
باشد، انسان یا غیر انسان- این مؤثر در اثری كه می كند، حتی آب كه می خواهد
غرق كند و آتش كه می خواهد بسوزاند، خداوند متعال كه زمام همه ی امور به دست
اوست، اگر بخواهد مانع برای یك مقتضی ایجاد كند، می كند. درست است، طبیعت
آتش سوزاندن است و طبیعت آب مثلاً غرق كردن است و طبیعت یك انسان ظالم
چنین است كه می خواهد ظلم كند، ولی خداوند متعال اگر بخواهد و اگر مصلحت
بداند كه مانعی در مقابل او ایجاد كند، می كند. همین قدر كه مانع در مقابل او ایجاد
نمی كند، معنایش این است كه این به اذن خدا واقع شده است؛ خدا اعلام رخصت
كرده است، یعنی خدا مانع ایجاد نكرده است.
البته نباید امر تشریعی را با امر تكوینی اشتباه كرد. تشریع یعنی قانون، یعنی
آنجا كه تكلیف و وظیفه ی انسان [مطرح ] است. امر تشریعی یعنی كار از آن جهت كه
خدا می خواهد انسان با اختیار و آزادی آن را انجام دهد. اینكه فلان امر تشریعی
مورد رضای خداست، معنایش این است كه در یك امری كه مربوط به حوزه ی عمل
انسانهاست و انسانها باید از روی اختیار انجام بدهند، رضایت خدا این است كه
این طور انجام بدهند نه آن طور؛ یعنی خدا به این نحوه ی از عمل امر كرده است و از آن
نحوه ی دیگر نهی كرده است. مسأله ی نظام تكوین ربطی به مسأله ی تكلیف و قوانین و
شرایعی كه به انسانها تعلّق دارد، ندارد
[1].
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 376
[1] . [درباره ی نظام تكوین و تشریع توضیحات بیشتری خواهد آمد. ]