«تقوا» از آن كلمات عجیبی است كه در قرآن و در نهج البلاغه زیاد به كار رفته است و مكرر گفته ایم كه این كلمه ترجمه ی فارسی ندارد. ریشه اش از «وَقْی» به معنای نگهداری است. پس درواقع «اتقوا» یعنی خود را نگه دارید، ولی بعد كلمه ی دیگری ذكر می كنیم كه به اصطلاح تضمین است: خود را نگه دارید، مثلاً از فلان چیز بترسید.

خودِ تقوا «خودْ نگهداری» است، «خودْ نجات دادن» است و مستلزم مفهوم

مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 394

آزادی معنوی است.

در مورد «تقوا» دو سخنرانی در قدیم داشتم و همه متكی به نهج البلاغه بود [1].

امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید: «إن التقوی نجاة من كل هلكة و عتق من كل ملكة» [2] تقوا مایه ی نجات از هر هلاكتی و مایه ی آزادی از هر مملوكیتی است.

تقوای واقعی همان است كه انسان را نجات می دهد، انسان را آزاد و رها می كند. انسان در زیر امتحانها (چه امتحان به نعمتها و چه امتحان به نقمتها) باید تقوا داشته باشد كه این تقواست كه او را نجات می دهد و آزاد و رها می كند، و گفتیم كه انسان باید با همه ی اینها درگیری پیدا كند منتها باید خود را آزاد كند. لهذا بعد می فرماید: «فَاتَّقُوا اَللّهَ» . حال كه ثروتها و فرزندان، نعمتها و فتنه ها و امتحانهایی است كه باید شما با آنها درگیری پیدا كنید پس تقوا پیشه كنید. «مَا اِسْتَطَعْتُمْ» یعنی به هر اندازه كه قدرت دارید تقوا پیشه كنید.

[1] . [رجوع شود به كتاب ده گفتار. ]

[2] . نهج البلاغه، خطبه ی 228، با اندك اختلاف.