یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا إِنَّ مِنْ أَزْواجِكُمْ وَ أَوْلادِكُمْ عَدُوًّا لَكُمْ فَاحْذَرُوهُمْ وَ إِنْ تَعْفُوا وَ تَصْفَحُوا وَ تَغْفِرُوا فَإِنَّ اَللّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ. `إِنَّما أَمْوالُكُمْ وَ أَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ وَ اَللّهُ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِیمٌ. `فَاتَّقُوا اَللّهَ مَا اِسْتَطَعْتُمْ وَ اِسْمَعُوا وَ أَطِیعُوا وَ أَنْفِقُوا خَیْراً لِأَنْفُسِكُمْ وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِكَ هُمُ اَلْمُفْلِحُونَ. `إِنْ تُقْرِضُوا اَللّهَ قَرْضاً حَسَناً یُضاعِفْهُ لَكُمْ وَ یَغْفِرْ لَكُمْ وَ اَللّهُ شَكُورٌ حَلِیمٌ. `عالِمُ اَلْغَیْبِ وَ اَلشَّهادَةِ اَلْعَزِیزُ اَلْحَكِیمُ [1].

دو آیه ی اول را در جلسه ی گذشته مختصری تفسیر كردیم و مجدداً با توضیح بیشتری بیان می كنیم. در آیه ی اول می فرماید: ای اهل ایمان، بعضی از جفتها و همسران شما و بعضی از فرزندان شما دشمنان شما هستند. عرض شد كه ازواج به معنی همسران است، هم شامل زن می شود و هم شامل مرد. این نكته را باید توجه داشت كه این كه

مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 387

می فرماید بعضی از همسران و فرزندان شما دشمنان شما هستند، منظور این نیست كه بعضی از همسران و بعضی از فرزندان شما احساسات دشمنانه نسبت به شما دارند. شكی نیست كه چنین چیزی هست، یعنی زیاد اتفاق می افتد كه همسرانی نسبت به همسران خود و یا فرزندانی نسبت به پدران خود احساسات كینه توزانه دارند، این به جای خود؛ بحث آیه ی قرآن فعلاً درباره ی آن مطلب نیست، بحث درباره ی این است كه گاهی چیزهایی برای انسان به شكلی درمی آید كه اثر آنها برای انسان مانند اثر دشمن است. سرگرمی خاصی كه تو با او داری، به تو آن می كند كه یك دشمن می كند.

پس در اینجا منظور، آن همسران و فرزندانی كه واقعاً نسبت به همسران و یا پدرانشان احساسات دشمنانه و كینه توزانه دارند نیست؛ برعكس، مقصود مواردی است كه احساسات خیلی دوستانه ای دارند و در شأن نزول آیه هم شخصی از صحابه ی پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله را نام می برند كه هر وقت تصمیم می گرفت در هجرتی و یا در جهادی شركت كند یا در كار خیری مشاركت كند [خانواده اش ] از شدت محبتی كه به او داشتند می آمدند در حضورش گریه می كردند تا بالأخره او را از تصمیمش منصرف می كردند. اینها كه دشمنش نبودند، بلكه چون خیلی دوستش داشتند مرتب گریه می كردند، ولی رفتار آنها عملاً مانند رفتار یك دشمن بود.

پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله فرمود: دشمنان شما آنها نیستند كه در میدان جنگ با شما مقابله می كنند و با آنها می جنگید و كشته می شوند، بلكه دشمن شما یكی نفس خود شماست كه در میان دو پهلوی شما قرار گرفته است و دیگر آن دسته از همسران و فرزندان شما كه مانع راه شما می شوند. البته قرآن هم می فرماید: «بعضی» از همسران و فرزندان شما دشمنان شما هستند نه همه ی همسران و فرزندان.

[1] . تغابن / 14- 18.