از جمله تدابیری كه برای منفسخ نشدن پیمان ازدواج به كار برده شده است،
تدابیری است كه برای زمان طلاق و بعد از طلاق اتخاذ شده است. (برخی تدابیر،
تدابیر ابتدائی است كه می خواهد [كار] منجر به طلاق نشود، و تدابیر دیگری اخذ
شده است برای اینكه اگر طلاق صورت گرفت مهلت و فرجه و فرصتی باشد كه این
قضیه عود كند و به حال اول برگردد. ) اسلام برای زن مطلّقه، الّا موارد استثنائی، عده
قائل شده است. البته ما دو جور طلاق داریم: طلاق بائن و طلاق رِجعی. طلاق بائن
طلاقی است كه به صِرف طلاق كار تمام است یعنی عده ای در كار نیست، مثل
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 404
طلاقهایی كه به صورت خُلع صورت می گیرد. طلاق خُلع آن جایی است كه كراهت
از ناحیه ی زوجه شروع می شود نه از ناحیه ی زوج، و زوجه برای اینكه مرد را به طلاق
راضی كند یك چیزی به او می دهد، مثلاً مهرش را می بخشد، یا حق دیگری دارد آن
را می بخشد، یا پول دستی به او می دهد و مرد طلاق می دهد. در اینجا دیگر حق
رجوع سلب شده است. یا زنی كه به اصطلاح غیرمدخوله باشد، یعنی ازدواجی كه به
زفاف منتهی نشده باشد، آن هم عده ندارد. و یا زنی كه به حد یأس رسیده باشد
(یائسه شده باشد) كه دیگر زاینده و بچه زا نیست، او هم عده ندارد. اینها را «طلاق
بائن» می گویند. غیر این را «طلاق رجعی» یا «طلاق عِدّی» می گویند، یعنی
طلاقهایی كه عده دارد و حق رجوع هم در آنها باقی است.
یك فلسفه ی عده همین است كه مهلت و فرصتی باشد. اغلب، طلاقها در اثر یك
عصبانیت یا ناراحتی پیش می آید، فوراً می گویند برویم طلاق بدهیم و زود طلاق
می دهند. این عصبانیتها و ناراحتیها چند روز هست، بعد تدریجاً فرو می نشیند و
پشیمانی رخ می دهد. اگر عده در كار نباشد، گرماگرم كار از این طرف این طلاق
می دهد، از آن طرف او می رود ازدواج می كند، بعد كه پشیمان شد دیگر راه رجوعی
نیست. این است كه این مهلت را برقرار كرده اند برای اینكه فرصتی [برای رجوع
باشد. ]
[1]
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 405
[1] . [متأسفانه بقیه ی بیانات استاد شهید روی نوار ضبط نشده است. ]