از آیاتی كه راجع به مقام انسان در قرآن آمده است كه انسان چه حدی دارد [یكی
همین آیه است. امام صادق علیه السلام در باره سوره ی والفجر فرمود]
[1] كه سوره ی جد ما امام
حسین است. اتفاقاً هر كسی كه سوره ی والفجر را بشنود ابتدا توجهش به آیات اول
این سوره جلب می شود. مخصوصاً بعد از پنج شش آیه ی كوتاه اول، باید گفت این
سوره سوره ی فرعون و سوره ی قوم عاد است، زیرا می گوید:
أَ لَمْ تَرَ كَیْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِعادٍ. `إِرَمَ ذاتِ اَلْعِمادِ. `اَلَّتِی لَمْ یُخْلَقْ مِثْلُها فِی اَلْبِلادِ. `وَ ثَمُودَ اَلَّذِینَ جابُوا اَلصَّخْرَ بِالْوادِ. `وَ فِرْعَوْنَ
ذِی اَلْأَوْتادِ. `اَلَّذِینَ طَغَوْا فِی اَلْبِلادِ. `فَأَكْثَرُوا فِیهَا اَلْفَسادَ. `فَصَبَّ عَلَیْهِمْ رَبُّكَ سَوْطَ عَذابٍ.
گفتند چطور سوره ی جد شماست؟ فرمود آخرش را نگاه كن. البته سوره به فجر و مقام
عبادت و عبادتهای خاصان شروع شده:
«وَ اَلْفَجْرِ. `وَ لَیالٍ عَشْرٍ. `وَ اَلشَّفْعِ وَ اَلْوَتْرِ»
سخن از سپیده دم است، سخن از شبهای دهگانه است (كه راجع به اینكه كدام شبهای
دهگانه است [اختلاف است؛ ] بالأخره شبهای خاص بندگان خداست) و سخن از
شفع و نماز شفع است، دو ركعت از یازده ركعت تهجّد، سخن از وتر و نماز وتر است.
«وَ اَللَّیْلِ إِذا یَسْرِ» سوگندها به چنین چیزهایی؛ یعنی طلوع و ابتدا و آغاز این سوره به
این آیات است. بعد، این آیات عاد و ثمود و فرعون می آید، ولی در آخر دوباره
سوره به اول خودش برمی گردد.
گفتند چگونه این سوره سوره ی جد شما حسین بن علی است؟ فرمود آن آیه ی
آخرش را ببینید؛ یعنی مصداق این آیه امام حسین بود. خدا به زبان تكوین و به
زبانی كه مصداق ظاهرِ واضح این آیه او بود [این سخن را فرمود؛ ] امام حسین در
كربلا به این ندای الهی پاسخ می گفت؛ یعنی از در و دیوار صدای حقیقت بلند بود: ای
حسین، ای دارای این آرامش و طمأنینه ی الهی، چون به مقام طمأنینه ی الهی رسیده ای
دیگر هیچ چیزی تو را تكان نمی دهد، هیچ ناراحتی و سختی و مصیبتی؛ تویی آن
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 437
كسی كه به آن مقام رسیده ای كه خدا به تو می گوید: ما تو را پسندیده ایم و تو ما را.
تو اكنون در گروه بندگان خاص من وارد شو. حال، حسین می خواهد به گروه كدام
بندگان وارد شود؟ معلوم است، در گروه افراد مثل پیامبر و علی و فاطمه؛ والّا در
گروه بندگان بود و با یك گروه از بندگان در حال جنگ بود. اما بندگان من، آنهایی
كه دیگر بنده ی هیچ چیزی نیستند.
وَ اُدْخُلِی جَنَّتِی. در این آیه می فرماید:
راضِیَةً مَرْضِیَّةً.
این سخن خداست در این آیه؛ آخرین سخن اباعبداللّه كه از وجود مقدسش شنیدند
عین همین سخن است. مقارن با آخرین مقاومتش، مقارن با آن لحظه ای كه دیگر
مقاومتش پایان پذیرفته بود، یعنی لحظه ی سقوط از مركب، مقارن با اینكه از مركب به
روی زمین می افتد این آهنگ از زبان مباركش شنیده می شود كه فرمود: رضی
بقضائك و تسلیما لا مرك لامعبود سواك یا غیاث المستغیثین.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 438
[1]
. [چند ثانیه ای از سخنان استاد شهید روی نوار ضبط نشده است. ]