می گویند مرحوم شاه آبادی می گفته طبیعت دزد است، یعنی انسان با انسان بد
بنشیند، خودش نمی فهمد، یك وقت می بیند خصلت او در وی آمده، یعنی طبیعتش
دزدكی از او گرفته است. «دزد است» یعنی طبیعتْ مخفی از شعور انسان می گیرد.
مولوی این نكته را به این صورت می گوید:
می رود از سینه ها در سینه ها
از ره پنهان صلاح و كینه ها
یعنی تو با دیگری داری حرف می زنی، [بدون آنكه خودت بفهمی صفات او را
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 465
می گیری. ] برخی اشخاص گاهی از این غرورها دارند، به او می گویند با فلان كس
ننشین، می گوید من مواظب خودم هستم. می گوییم تو مواظب هستی یعنی آگاهانه
نمی گیری، ولی نمی فهمی، می بینی ناآگاهانه طبیعتت گرفته، و خودت نفهمیده ای.
حال وقتی كه انسان از مُعاشر خودش ناآگاهانه بگیرد، اولاد از پدر و مادر
ناآگاهانه نمی گیرد؟ پس این باوری نیست كه انسان خودش را حفظ نكند و بتواند
خاندانش را حفظ كند. مرحوم شیخ غلامرضا یزدی رضوان اللّه علیه كه مرد بسیار
بزرگی بود (دو سال به قم آمد، علمای قم خیلی اصرار كردند كه او را نگه دارند،
جریان مفصلی دارد، پسرش هم همان جا فوت كرد، برای درس تفسیری كه داشت)
یك وقتی در یك منبر مطلبی آورد، گفت كه یك دهاتی اسهال داشت، یك كسی
برایش فرنی آورد. گفت من نمی خورم. گفتند چرا؟ گفت این خودش را نمی تواند
نگه دارد، شكم مرا می تواند نگه دارد؟ حال، آدمی كه خودش خودش را نمی تواند
نگه دارد، می تواند مردم را نگه دارد؟ پدری كه خودش را نتواند نگه دارد،
بچه هایش را می تواند نگه دارد؟ این است كه قرآن می گوید:
«قُوا أَنْفُسَكُمْ وَ أَهْلِیكُمْ»
اول خودت را نگه دار، بعد برو سراغ زن و بچه. تو كه خودت را نمی توانی نگه داری
چطور زن و بچه ات را می توانی نگه داری؟ اول خود نگهداری، بعد غیر نگهداری.
مطلقِ كسانی كه می خواهند نگهدارنده ی اخلاقی جامعه باشند، اگر خودشان را نتوانند
نگه دارند [جامعه را نمی توانند نگه دارند. ] امكان ندارد كه انسان خودش را نتواند
نگه دارد، بعد بگوید من جامعه را می خواهم نگه دارم.