در فارسی و عربی چنین چیزهایی هست و شاید در زبانهای اروپایی نیست كه كنت
گوبینوی معروف درباره ی اخلاق و احوال ایرانیها اشتباه مضحكی كرده است. كنت
گوبینو، فرانسوی و البته مرد دانشمندی است و نظریه ای در فلسفه ی تاریخ دارد
(نظریه ی نژادی) ؛ معتقد است كه اصلاً اصالت مال نژادهاست و تحولات تاریخ همیشه
ریشه ی نژادی دارد. این مرد در زمان ناصرالدین شاه یعنی در حدود صد و بیست سال پیش سه سال وزیر مختار فرانسه در ایران بوده است و بعد كتابی به زبان فرانسه
نوشته به نام سه سال در ایران كه به فارسی ترجمه شده و من خوانده ام. او كم كم زبان
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 589
فارسی را در همین سه سال یاد گرفته بوده، خیلی چیزها از زندگی ایرانیها نوشته،
راست یا دروغ، چه عرض كنم، ولی قسمتهایی به استنباطهای شخصی او مربوط
است و اشتباهات عجیبی كرده چون زبان فارسی را درست نمی دانسته است.
حال ببینید وقتی یك مستشرق می خواهد احوال قومی را بیان كند چگونه
می شود. می گوید از عجایب ایرانیها این است كه وقتی در مجالس به همدیگر
می رسند یگانه چیزی كه از یكدیگر می پرسند احوال بینی یكدیگر است، می گویند
آیا بینی شما چاق است؟ مثل اینكه در میان اعضای بدنشان غیر از بینی چیز دیگری
موضوعیت ندارد. او خیال كرده در زبان فارسی وقتی می گویند فلان كس دماغش
چاق است، واقعاً مقصود این است كه همین عضو بزرگ و چاق شده است، نمی داند
كه این كنایه است؛ در فارسی وقتی می گویند فلان كس دماغش چاق است یعنی
ثروتمند است.
این هم به همان جا برمی گردد كه در فارسی و عربی وقتی كسی خیلی
خوشحال است و برای خودش شخصیت و عزت قائل است می گویند دماغش را
بالا گرفته، یا دماغش گُنده شده.
حال قرآن بینی های اینها را به خرطوم فیل تشبیه می كند، یعنی خیلی
بینی هایشان گنده شده؛ این دیگر بینی نیست، خرطوم فیل است. اگر كنت گوبینو بود
می گفت خیلی عجیب است كه قرآن هم روی همین حساب فكر می كند، حتی در
اینجا بینی را خرطوم نامیده است! وقتی قرآن می گوید چنین مردمی چاره ای ندارند
جز اینكه باید بینی شان را به خاك بمالیم، می خواهد بگوید بینی اینها خیلی گنده
شده است، دیگر بینی نیست، خرطوم است؛ باید این خرطوم اینها را داغ كرد؛ طولی
نخواهد كشید كه ما این خرطومهای اینها را داغ خواهیم كرد. (این آیات در مكه
نازل شده است؛ سوره ی «ن والقلم» مكی است. ) اشاره است به اینكه عن قریب
اوضاعی پیش می آید كه ما مسلمانها را بر اینها مسلط خواهیم كرد، چنان دماغ اینها
را به خاك بمالند كه آن وقت بفهمند كه قضیه از چه قرار است. مفسرین هم گفته اند
اشاره به قضیه ی بدر است.