یكی از مسائل، خود مسأله ی ابلیس و شیطان است. از ظاهر بعضی از آیات قرآن
استنباط می شود كه شیطان از ملائكه است و رانده شده است، برای اینكه قرآن
می گوید:
وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ اُسْجُدُوا [1]* بعد می گوید همه سجده كردند الّا ابلیس. در آیه ی
دیگر می فرماید:
كانَ مِنَ اَلْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ [2]. بعضی به استناد آن آیه گفته اند
ملكی است رانده شده، و بعضی به استناد این آیه گفته اند جن است. آنهایی كه
گفته اند ملكی است رانده شده، گفته اند چون جن یك كلمه ی عامّ است، یعنی از
موجوداتی كه پوشیده و غیرمرئی هستند؛ ابلیس هم در اینجا در ردیف ملائكه [قرار
گرفته است كه پوشیده و غیرمرئی هستند. ] مقصودم این بود كه جن و ملك
(ملائكه) به طور كلی هیچ وقت در قرآن ردیف یكدیگر قرار نمی گیرند. تنها مسأله ی
شیطان است كه [از هردو گروه شمرده شده است و] در این مسأله احتمال بیشتر این
است كه شیطان یك حقیقت سوم است، نه از نوع آن ملائكه است و نه از نوع جنّی
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 775
كه قرآن نقل می كند.