از كلمات امیرالمؤمنین است كه در مفاتیح و غیر آن نوشته اند و گاهی به صورت تابلو
می نویسند و تابلو خوبی است: كفی بی فخرا ان تكون لی ربا و كفی بی عزا ان اكون لك
عبدا. افتخاری از این برای من بالاتر نیست كه تو پروردگار من هستی و عزتی برای
من از بندگی من كه بتوانم بنده ی تو باشم بالاتر نیست؛ عزتی و شرافتی و بزرگیی برای
من از این بالاتر نیست و همین یك برای من كافی است كه بنده ی تو باشم.
پس ای مردم! بدانید من خودم كه پیغمبر هستم اولین موحد و اولین موحدِ در
عبادت هستم، غیر او و ذات او هیچ موجودی را پرستش نمی كنم. من عبودیت
محض [هستم. ] هیچ موجودی از جمله هوای نفس خودم (آن كه بدتر از همه چیز
است) و نفس خودم و خودم را [پرستش نمی كنم. ] من به عنوان یك عبد و بنده
موجودی هستم كه لا
أَمْلِكُ لَكُمْ ضَرًّا وَ لا رَشَداً اختیار سود و زیان شما را در دست
ندارم. در یك آیه ی دیگر هست: بگو اختیار سود و زیان خودم را هم در دست ندارم؛
یعنی همه چیز در دست اوست. پس اگر من بخواهم خود را در مقابل او قرار بدهم
هیچ پناهگاه و جواری نیست و هیچ موجودی نیست كه به من جوار و پناه بدهد و
هیچ جا برای من پناهگاه نیست.
بعد از این آیه كه هركس خدا را عصیان كند و رسول او را، به خاطر مخالفتِ با
آنچه كه رسول آورده است، برای اوست آتش جهنم برای همیشه؛ می فرماید:
حَتّی إِذا
رَأَوْا ما یُوعَدُونَ فَسَیَعْلَمُونَ مَنْ أَضْعَفُ ناصِراً وَ أَقَلُّ عَدَداً. اینجا جمله ای مقدّر است كه
بله، عده ای نبوت و رسالت را انكار می كنند و آنچه را كه من (پیامبر) فعلاً می گویم
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 811
باور ندارند، تكیه شان روی همان مسائل ظاهری است كه تو اگر پیغمبر هستی پس
كو جمعیتت؟ كو گروهت؟ كو مردمی كه پشت سر تو باید باشند؟ سوره مكی است؛
یعنی این آیات در وقتی نازل شده كه پیغمبر اكرم در مكه بودند و هنوز عده ی كمی از
مسلمین به پیغمبر پیوسته بودند؛ اینها هم كه چشمشان ظاهر را می دید و این وعده و
وعیدها را باور نمی كردند. قرآن مكرر، هم برای دنیا و هم برای آخرت، وعده ها
می داد و مخصوص به آخرت نبود، برای دنیا هم وعده می داد كه اسلام چنین و چنان
می شود. آنها می گفتند كو تا این حرفها؟ مگر این جور چیزها باوری است؟ ! قرآن
می گوید: بگذار این حرفها را بگویند تا آن زمانی كه به چشم خودشان ببینند كه این
وعده ها راست است، آنوقت خواهند دانست كه چه كسی یارانش ضعیفتر است و
عددش كمتر.
این آیه ممكن است اشاره به وضع آینده ی خود اسلام در مدینه باشد- كه
ظاهرش همان است- و حتی ممكن است كه اشاره به وضع قیامت باشد. ولی بیشتر
قرائن نشان می دهد كه اشاره به همان وضع دنیاست. باور نمی كنند كه اسلام
پیشرفت می كند، از میان مردمْ ناصر و یاور پیدا می كند و عِده و عُدّه پیدا می كند،
بنابراین می آیند تو را مسخره می كنند، می گویند این حرفها یعنی چه؟ ! بگویند، تا
وقتی كه به چشم خود ببینند و به چشم خودشان در همین دنیا خواهند دید. از این
آیات، موضوعِ خیلی خوب و مهمی روشن می شود.