در میان ما كلمه ی زهد خیلی رایج است ولی ما اگر زاهد را آن طوری كه در اخبار و سنت معرفی كرده اند بخواهیم جستجو كنیم می بینیم آن زاهد غیر از زاهدی است كه ما امروز در جامعه می شناسیم. می بینید لقب «زاهد» را به خیلی از افراد می دهند.

می گویند فلان كس آدم بسیار زاهدی است. وقتی كه می رویم سراغ زهد این آدم (البته این جور آدمها خوبیهایی هم دارند) می بینیم زهد این آدم فقط جنبه ی منفی دارد و بس؛ یعنی آدمی است كه در زندگی به كم قناعت می كند. می گوییم هركسی كه در زندگی به كم قناعت كند زاهد است؛ ولی این جور نیست. جزء شرایط زاهد یكی همین است كه در زندگی شخصی و فردی خودش طوری باشد كه به كم بتواند قناعت كند و این فلسفه ی بسیار بسیار بزرگی دارد. اما نه هركس كه به كم قناعت كرد او زاهد است. این مطلب را مقداری برایتان توضیح می دهم. زهد مربوط به مال و ثروت دنیا و حتی مربوط به مقامات دنیوی است. شما اگر بپرسید كه در اسلام مال و ثروت دنیا خوب است یا بد؟ جواب این است كه مال و ثروت دنیا برای چه هدفی؟ ثروت خودش قدرت است، پست و مقام هم قدرت است، این قدرت را شما برای چه هدف و منظوری می خواهید؟ یك وقت جنابعالی آدمی هستید بنده و اسیر شهوات خودتان، می خواهید به وسیله ی این مال و ثروت كه قدرت است هوسهای فردی و شخصی خودتان را اشباع كنید. اگر شما بنده ی هوای نفس باشید، هرچه را در راه هوای نفس مصرف كنید، خواه مال و ثروت باشد، خواه جاه و مقام و خواه علم و یا عبادت و دین، هر چیزی كه در خدمت هوا و هوس قرار بگیرد، بد می شود. اما شما اگر اول خودتان را اصلاح كردید، اگر هواپرست نبودید و خودی را از خودتان دور كردید، اگر كسی بودید كه در اجتماع هدف داشتید، هدف اجتماعی، خدایی و الهی داشتید، آن وقت مال و ثروت را كه قدرت است در طریق هدف مقدس خودتان به كار بردید، این عبادت است. جاه و مقام را هم اگر شما برای هدفهای معنوی خودتان بخواهید، عبادت است. این را از خودم نمی گویم، تعبیر امام صادق علیه السلام است. عده ای از همین زاهدهای احمقی كه در همان زمان تازه پیدا شده بودند، در مسئله ی زهد با امام مباحثه می كردند. حضرت به آنها فرمود: اگر مطلب این جوری است كه شما می گویید، پس چرا یوسف پیغمبر كه قرآن او را پیغمبر می داند و بنده ی صالح خداست وقتی كه معلوم می شود گنهكار نیست و تبرئه می شود و از زندان بیرون می آید فوراً به عزیز مصر می گوید: اِجْعَلْنی عَلی خَزائِنِ الْاَرْضِ اِنّی حَفیظٌ عَلیمٌ [1].

یوسف بزرگترین پستها را می خواهد، می گوید: تمام وزارت دارایی را، هرچه هست، در اختیار من بگذار. چرا قرآن این را از یوسف نقل كرده و بر او عیب نگرفته و یوسف را دنیاپرست معرفی نكرده است؟ چون یوسف دنیاپرست نبود و از اول زندگی نشان داد كه خداپرست است نه دنیاپرست. یوسف آن پست و مقام و هرچه را كه می خواست، برای هدفهای معنوی و الهی می خواست و چون برای هدفهای معنوی و الهی می خواست، این دیگر دنیا نیست، عین آخرت است.

---