1. ویلیام جیمز در فصل اول كتاب دین و علم در فرق میان مذهب و اخلاق می گوید:

اساس در مذهب و یا اخلاق این است كه ما چگونه خلقت و جهان هستی را تلقی می كنیم؟ آیا این هستی و كائنات را باسختی و رنج تلقی كرده، پاره ای از آن را قبول داشته و قسمتی از آن را قبول نداریم یا آنكه برعكس آن را با آغوشی باز و دلی آكنده از عشق و محبت استقبال می نماییم؟ اخلاق محض، قوانین كلی جهان را كه حاكم بر كائنات می داند از روی علم و اطلاع اطاعت می كند اما این اطاعت با یك سنگینی و ملالت همراه است كه در قلب خود هیچ گونه حرارت و شوقی ندارد [1]. و هیچ وقت احساس اینكه این قوانین مانند یوغی است به گردن او [2] از او جدا نمی شود. اما در مذهب برعكس، این اطاعت سرد و غم انگیز جای خود را به استقبال و پذیرشی گرم كه همه چیز را پر از لطف و شوق و صمیمیت و نشاط می سازد وا می گذارد. جان جانان جهان كه فیلسوف رواقی خود را به آن تسلیم می كند احترام و تعظیم [3] را متوقع است اما خدای مسیحی محبت و عشق را طالب می باشد. اینجاست كه می بینیم این دو دسته در دو محیط مختلف از عواطف و احساسات واقعند كه در مقابل یكدیگر یكی به سردی قطب و دیگری به گرمی و حرارت خط استواست، گو اینكه نتیجه ای كه هریك از آنها به دست می آورند یعنی تسلیم محض و بدون چون و چرا یكی باشد.

یكی می گوید: در كف شیر نر خونخواره ای. . . دیگری می گوید:

رضا اللّه رضانا اهل البیت. یا ایتها النفس المطمئنة ارجعی الی ربك. . . 2. راجع به اینكه دین مخصوصاً خداشناسی پشتوانه اخلاق و یگانه منطق و پایه انسانیت است، رجوع شود به ورقه های توحید، اول الدین معرفته.

3. رجوع شود به ورقه دین و تأثیر آن در رضا و خشنودی از جهان.

---