1. آیه ی كف و مفاد آنچه نافع است باقی می ماند. .

2. هرچیزی دارای دو نوع ارزش می تواند باشد: ارزش نظری یعنی حقیقی و صادقانه و راستی و مطابق با واقع، دیگر ارزش عملی یعنی ارزش اثربخشی، مفید بودن، خیر بودن (اولی حق بودن، دوم خیر بودن) . .

3. علم كارش ارائه ی حقیقت است و البته لازمه اش قدرت است و از قدرت، هم خیر برمی خیزد و هم شر. .

4. بشر اگر بخواهد از دیدگاه خودش حساب كند، حق مساوی است با مفید: پراگماتیسم. 5. پراگماتیسم به یك معنی صحیح است و آن اینكه اگر چیزی خیر كامل بود، خیر مطلق بود، علامت این است كه حق هم هست. .

6. درباره ی دین به طور كلی دو بحث است: یكی حق بودن یعنی به نام خدا بودن و آینده ای كه نشان می دهد حقیقت است؛ دیگر از نظر خیررسانی، رفع حوایج. .

7. اسلام و مشكلات عصر حاضر. در حقیقت بحث درباره ی ناراحتیها، بحرانهای عصر حاضر است. آیا اسلام می تواند پناهگاهی باشد برای خطرها و ناملایماتی كه وجود دارد؟ .

8. مشكلات و ناراحتیهای بشر چه بوده است؟ دشمنان بشر چه بوده است؟ ریشه ی ناراحتیهای بشر را در چه چیزهایی باید جستجو كرد؟ در ضعف (در برابر طبیعت) ، جهل، بیماری، مصائب، فقر، اضطراب و دلهره ها، ظلم و تبعیض و بی عدالتی، آز و حرص و خودپرستی. آیا دین در گذشته به مبارزه با این ریشه ها یا دشمنان پرداخته یا در كنار آنها بوده است؟ .

9. در دو سه قرن گذشته، ریشه ی ریشه ها را و اعدی عدو را جهل می دانستند. بعد معلوم شد علم برای تسلط انسان بر طبیعت، خوب ابزاری است اما برای تسلط انسان بر نفس خود [نه ] . .

10. [] تمدن غرب و انحطاط امپراطوری روم (از نظر عامل معنوی) ، كتابتنزل غرب.

همان طور كه در ورقه های

---

به نقل از مقاله ی «بحرانهای اجتماعی كنونی مغرب زمین» نقل كرده ایم، بحرانهای حل ناشدنی اجتماعی امروز بحران اقتصادی و سیاسی نیست؛ بحرانهای حل ناشدنی و گره های كور بحران معنوی است. این بحرانها عبارت است از: ازدیاد روز افزون خودكشی ها، بیماریهای روانی و اختلالات عصبی، هیپی گری، عصیان و تمرد جوانان، اختلال در نظام خانوادگی و ازدیاد آمار طلاق و ازدواجهای زودگسل، دور شدن از طبیعت به واسطه ی آلودگی محیط زیست و به واسطه ی پایان یافتن منابع طبیعی، شهرنشینی و كمبود عواطف، زندگی در كلوپها و با قمار وخود فراموشی به جای زندگی در آغوش گرم خانواده، شهرنشینی و غرق شدن در دریای كمبود عواطف، كودكانی كه از پدر بزرگ و مادر بزرگ خود خبر ندارند، هیپی گری و طغیان جوانان غربی كه ریشه اش در كمبودهای معنوی است. .

11. نتیجه ای كه گرفته می شود این است كه جوامع غربی نباید الگو باشند. .

12. درباره ی سه امر حیاتی، بشر كنترل خود را از دست داده است:

جمعیت، سیستم تولید، وضع مصرف. .

13. اشكال اساسی كار در تمدن غرب این بوده كه بیشتر متوجه این نكته بوده است كه قدرت بشر را بر طبیعت افزایش دهد. .

14. مسئله ی انسان یك بعدی و مسئله ی فرهنگ انسان گرا.

15. توسعه فقط یك امر فنی نیست، به ابعاد انسانی هم باید توجه شود. .

16. مسئله ی آزادی انسان و تحقق یافتن شخصیت او.