1. رجوع شود برای اینكه اسلام منطقه ی ممنوعه نمی شناسد وراجع به رابطه ی اسلام و عقل به ورقه ی

---

، مطلبی كه از كتابنظر متفكران اسلامی درباره ی طبیعتنقل شده است. .

2. آیه یسنریهم ایاتنا فی الافاق. . . دو نكته: .

الف. در آینده می نمایانیم. .

ب. انه الحق، مثال فیلم.

جاثیه، 24: .

و قالوا ما هی الاّ حیاتنا الدنیا نموت و نحیا و ما یهلكنا الاّ الدهر و ما لهم بذلك من علم ان هم الاّ یظنون. .

روم، 7: .

یعلمون ظاهراً من الحیوة الدنیا و هم عن الاخرة هم غافلون. .

انعام، 116: .

و ان تطع اكثر من فی الارض یضلوك عن سبیل اللّه ان یتبعون الاّ الظن و ان هم الاّ یخرصون. .

سوره ی نجم، آیات. . . .

سوره ی بقره، آیه ی 258: .

الم تر الی الذی حاج ابراهیم فی ربه ان اتیه اللّه الملك اذ قال ابراهیم ربی الذی یحیی و یمیت قال انا احیی و امیت قال ابراهیم فان اللّه یأتی بالشمس من المشرق فأت بها من المغرب فبهت الذی كفر و اللّه لایهدی القوم الظالمین. سوره ی طه، آیه ی 49- 52: .

قال فمن ربكما یا موسی. قال ربنا الذی اعطی كل شی ء خلقه ثم هدی. قال فما بال القرون الاولی. قال علمها عند ربی فی كتاب لایضل ربی و لاینسی. .

سوره ی شعراء، آیه ی 23- 30: .

قال فرعون و ما رب العالمین. قال رب السموات و الارض و ما بینهما ان كنتم موقنین. قال لمن حوله الاتستمعون. قال ربكم و رب ابائكم الاولین. قال ان رسولكم الذی ارسل الیكم لمجنون. قال رب المشرق و المغرب و ما بینهما ان كنتم تعقلون. قال لئن اتخذت الهاً غیری لاجعلنك من المسجونین.

قال او لوجئتك بشی ء مبین. .

.

1. قرآن و مسئله ی عقل و نور ایمان. قرآن در اصل و پایه ی اصلی خود به منطقه ی ممنوعه قائل نیست. در عین حال قرآن به مرحله ای ماوراء عقل كه به قول برگسون مرحله ی كشف و شهود است، قائل است. قرآن نمی گوید عقل فقط ابزار زندگی است نه وسیله ی كشف حقایق (جزوه یموعود ادیان) . .

2. قرآن دلیل می آورد و هم از طرف دلیل می خواهد. .

3. استدلال قرآن بر توحید: .

الف. تفكر در خلقت كه سرمایه ی علمی می خواهد.

ب. توحید از راه تمانع.

ج. توحید از راه هدف واحد كائنات.

د. توحید از راه هدایت و نوری كه در هر موجودی هست.

هـ. استدلال از خود خداوند به خودش- اولم یكف بربك انه علی كل شی ء شهید. و. از راه فطرت- أ فی اللّه شك فاطر السموات و الارض. .

4. قرآن راههایی كه منجر به خطای در ماده [1]می شود و منشأ لغزش می گردد ذكر می كند: .

الف. تقلید اسلاف.

ب. تقلید از زورمندان و تبعیت از بزرگان.

ج. پیروی از ظن و گمان و تخمین نه از یقین.

د. هواهای نفسانی و مرض قلب و «خروج از بی طرفیِ» ترازوی عقل.

هـ. سرعت در قضاوت با نبودن دلیل كافی و به عبارت دیگر علم ناقص. سوره ی نجم: مبَلغ علم و آیات عدم علم به جای علم به عدم (آیات شك) .

---