آقای دكتر سیّد عبد اللّطیف مدّعی است كه از تواریخ و احادیث نیز می توان استفاده كرد كه رسول خدا، هم می خوانده و هم می نوشته است. به دو جریان استناد می كند:

1. می گوید:

متأسّفانه روایتی كه در صحیح بخاری هست [1] هیچ ذكر نمی كند كه حامل نامه علی (علیه السّلام) بوده است؛ در صورتی كه مشار الیه می خواهد از اینكه پیغمبر مضمون نامه را حتّی از علی پنهان داشته است استفاده كند كه خود پیغمبر نامه را نوشته است.

در صحیح بخاری، باب العلم می گوید پیغمبر جمعی را فرستاد و به امیر آنها نامه ای داد و گفت پیش از آنكه به فلان نقطه برسی نامه را باز نكن. هیچ نمی گوید كه امیر آنها علی بود. و از مضمون روایت معلوم است كه كسی كه باید نامه را باز كند خود حامل نامه بوده است نه شخص سومی كه آقای دكتر سیّد عبد اللّطیف پنداشته است.

آنچه بخاری در اینجا آورده مربوط است به داستان «بطن نخله» در كتب سیر و تواریخ مضبوط است.

سیره ی ابن هشام [2] تحت عنوان «سریّة عبد اللّه بن جحش» و همچنین بحار الانوار [3] عین روایت را نقل می كند كه حامل نامه، عبد اللّه بن جحش بوده است. می گویند پیغمبر به او فرمود پس از دو روز قطع مسافت، آن را باز كن و به آنچه نوشته شده است عمل كن. عبد اللّه بن جحش بعد از دو روز قطع مسافت نامه را باز كرد و فرمان رسول خدا را اجرا كرد.

مغازی واقدی تصریح می كند كه نویسنده ی نامه ابیّ بن كعب بوده است نه خود پیغمبر اكرم. می گوید:

پس آنچه آقای دكتر سیّد عبد اللّطیف به آن استناد كرده به كلّی بی اساس است.

2. جریان دومی كه مورد استناد مشار الیه واقع شده جریان حدیبیّه است. ایشان می گویند:

اوّلا بخاری در یك روایت چنین نوشته و در روایت دیگر مخالف آن را نوشته است. علمای اهل تسنّن تقریباً اجماع كرده اند كه هر چند ظاهر عبارت بخاری موهم این است كه خود رسول اكرم نوشته است ولی منظور راوی این نبوده است. سیره ی حلبی پس از آنكه طبق معمول جریان را نقل می كند و حتّی می نویسد: «پیغمبر اكرم برای محو كلمه ی رسول اللّه از علی كمك گرفت» روایت بخاری را نقل می كند و می گوید برخی مدّعی شده اند كه این یك معجزه بود كه از آن حضرت ظهور كرد؛ ولی بعد می گوید:

می گوید:

و امّا سیره ی ابن هشام اصلاً چنین چیزی ندارد و معلوم نیست چرا آقای دكتر سیّد عبد اللّطیف چنین نسبتی به ابن هشام می دهد.

ما قبلاً گفتیم كه از جنبه تاریخی، آنچه از اكثر نقلها استفاده می شود این است كه هر چه نوشته شد به وسیله ی علی (علیه السّلام) بود؛ تنها از عبارت طبری و ابن اثیر بر می آید كه پیغمبر با اینكه نوشتن نمی دانست، برداشت و خودش نوشت.

تازه حدّ اكثر این است كه پیغمبر در دوران رسالت، یك نوبت یا بیشتر نوشته است و حال آنكه محلّ بحث، دوران قبل از رسالت است.

---