این مطلب كه عقل زن كمتر از مرد است در آثار دینی و غیر دینی وارد شده است. آیا واقعاً آن چیزی كه قوه ی فكر است در زن كمتر است؟ در مفاهیم مجرّد فلسفی و ریاضی كم و بیش مطلب از این قرار است، ولی عمده ی نظر اكابر بشریت در این موضوع به عقل عملی است نه به عقل نظری. در عقل عملی، زن از مرد بسیار ضعیف تر است، نه از آن جهت كه استعداد كمتری دارد، بلكه از آن جهت كه وجود او وجود احساسی و عاطفی است و همواره همین عواطف سبب ضعف عقل عملی است. موسیقی و هر وسیله ی طرب آور و هیجان آوری در قوه ی قضاوت عملی انسان مؤثر است. مسكرات و شبه مسكرات نظیر هیجان ناشی از قمار نیز كنترل عقل عملی را از انسان می گیرد. در وجود زن به واسطه ی میل شدید به جمال و زینت و جلب نظر مرد و به دست آوردن قلب او همواره یك موسیقی در حال هیجان است، همیشه یك ماده و یك [تخیل ] [1]سكرآور اعصاب او را در حال تموّج دارد، به خلاف وجود مرد كه معمولاً سرد و خالی است، از این موسیقی و از این نشئه ی سكرآور خالی است. جمله ای كه در مقاله ی 15، صفحه ی 8 از یك خانم روان شناس نقل كردیم، مؤید همین مطلب در مورد عشق و احساسات زن است.

---