انسان از نظر محیط اجتماعی تنها تحت تأثیر زمان حال نیست، زمان گذشته و وقایع و حوادثی كه در گذشته رخ داده است نیز در ساختن او تأثیر بسزایی دارد. به طور كلّی میان گذشته و آینده ی هر موجودی رابطه ی قطعی و مسلّم برقرار است. گذشته و آینده مانند دو نقطه ی جدا از یكدیگر نیستند، بلكه مانند دو قطعه از یك جریان مداوم اند.

گذشته نطفه و هسته ی آینده است.