اینجا مسئله ای هست كه باید آن را در دنبال این مطلب عرض بكنم و آن این است كه یكی از جهات احتیاج به شریعت جدید این است كه مقداری از حقایق شریعت قبلی در دست مردم تحریف شده و به شكل دیگری درآمده است. در حقیقت یكی از كارهای هر پیغمبری احیاء و زنده كردن تعلیمات پیغمبر گذشته است؛ یعنی قسمتی از تعلیمات هر پیغمبری همان تعلیمات پیغمبر پیشین است كه در طول تاریخ در دست مردم مسخ شده است. و این تقریباً می شود گفت كه لازمه ی طبیعت بشر است كه در هر تعلیمی كه از هر معلمی می گیرد كم و زیاد می كند، نقص و اضافه ایجاد می كند و به عبارت دیگر آن را تحریف می كند. این مسئله را قرآن كریم قبول دارد، تجارب بشر هم به درستی آن شهادت می دهد. مثلاً خود قرآن كریم كه آمد تورات و انجیل را نسخ كرد ولی قسمتی از تعلیمات آنها را احیاء و زنده نمود؛ یعنی بعد از آنكه به دست مردم مسخ شده بود قرآن گفت آن كه تورات یا انجیل واقعی گفته است این نیست كه در دست این مردم است، این است كه من می گویم، این مردم درآن دست برده اند. یا همین موضوع ملت ابراهیم، طریقه ی ابراهیم كه در قرآن آمده است؛ قریش خودشان را تابع ابراهیم حساب می كردند ولی چیزی كه تقریباً باقی نمانده بود تعلیمات اصلی ابراهیم بود، عوض كرده بودند، دست برده بودند، یك چیز من درآوردی شده بود. قرآن این طور بیان می كند: ما كانَ صَلاتُهُمْ عِنْدَ اَلْبَیْتِ إِلاّ مُكاءً وَ تَصْدِیَةً [1]. ابراهیم نماز را واجب كرده بود. نماز او واقعاً عبادت بوده است. عبادت یعنی خضوع در نزد پروردگار، تسبیح و تنزیه و تحمید پروردگار. حالا اگر نماز ابراهیم از لحاظ شكل ظاهر با نماز ما فرقی داشته باشد مهم نیست ولی مسلّم نماز ابراهیم نماز بوده است؛ یعنی آنچه كه در نماز هست، نوع اذكار، نوع حمدها، نوع ثناها، ستایشها، خضوعها، اظهار ذلت ها، تسبیحها و تقدیسها در آن بوده است.

اینقدر در این عبادت دخل و تصرف كرده بودند كه در زمان نزول قرآن، نماز را به شكل سوت كشیدن یا كف زدن در آورده بودند.

پس یكی از كارهایی كه هر پیغمبری می كند احیای تعلیمات پیغمبران پیشین است. لهذا قرآن راجع به ابراهیم علیه السلام می گوید: ما كانَ اِبْراهیمُ یَهودِیّاً وَ لا نَصْرانِیّاً وَلكِنْ كانَ حَنیفاً مُسْلِماً [2]. یهودیها می گفتند: همین طریقه ای كه ما داریم و اسمش یهودی گری است، ابراهیم داشت. نصرانیها می گفتند: طریقه ی ابراهیم همین است كه ما الآن داریم؛ یعنی این كه ما داریم همان است، منتها كامل شده است و نسخ كننده ی طریقه ی ابراهیم است. در آیه ی دیگر می گوید: شَرَعَ لَكُمْ مِنَ اَلدِّینِ ما وَصّی بِهِ نُوحاً تشریع كرد برای شما دینی را كه در زمان نوح به آن توصیه شده بود، وَ اَلَّذِی أَوْحَیْنا إِلَیْكَ وَ ما وَصَّیْنا بِهِ إِبْراهِیمَ وَ مُوسی وَ عِیسی این دینی كه برای شما توصیه شده است، همان است كه به نوح توصیه شده و همان است كه به تو وحی شده و همان است كه به ابراهیم و موسی و عیسی توصیه شده است، أَنْ أَقِیمُوا اَلدِّینَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فِیهِ كَبُرَ عَلَی اَلْمُشْرِكِینَ ما تَدْعُوهُمْ إِلَیْهِ [3]توصیه شد كه همین دین را اقامه كنید (یعنی دین همان دین است، یك راه است) ، تشتّت پیدا نكردند مگر بعد از آنكه می دانستند ولی روی هواپرستی این تفرقه ها را ایجاد كردند. یعنی این رشته های مختلف را دست مردم ایجاد كرده است. اگر ساخته های مردم را حذف كنید می بینید تمام اینها یك دین است، یك ماهیت است، یك طریقت است.

غرض این جهت است كه یكی از كارهای انبیا احیای اصل دین است كه اصل دین از آدم تا خاتم یكی است. البته فروع مختلف است. هر پیغمبری كه می آید یكی از كارهایش پیرایش است، یعنی اضافات و تحریفات بشر را مشخص می كند. حالا اینجا یك سؤال پیش می آید: آیا این خاصیت (تحریف دین) از مختصات بشرهای قبل از خاتم الانبیاء است یا بشرهای دوره های بعد هم این طبیعت را دارند؛ یعنی در دین خودشان دخل و تصرف می كنند، خرافات اضافه می كنند؟ مسلّم طبیعت بشر كه عوض نشده است. بعد از پیغمبر خاتم هم همین طور است. آن شعر معروف- كه می گویند از نظامی است و از او نیست- می گوید:

اگر این طور نبود، این همه فِرَق از كجا پیدا شد؟ معلوم است كه بدعت در دین خاتم هم امكان پذیر است؛ چنانكه ما كه شیعه هستیم و به وجود مقدس حضرت حجة بن الحسن اعتقاد داریم، می گوییم ایشان كه می آیند یَأْتی بِدینٍ جَدیدٍ. تفسیرش این است كه آنقدر تغییرات و اضافات در اسلام پیدا شده كه وقتی او می آید و حقیقت دین جدّش را می گوید، به نظر مردم می رسد كه این دین غیر از دینی است كه داشته اند و حال اینكه اسلام حقیقی همان است كه آن حضرت می آورد. در اخبار و روایات آمده است كه وقتی ایشان می آید خانه هایی و مساجدی را خراب می كند، كارهایی می كند كه مردم فكر می كنند دین جدیدی آمده است.

---