در مقام حل این اشكال هر كسی نظری داده است. بعضی حرف مضحكی گفته اند؛
گفته اند: ما من عامّ إلاّ و قد خُصّ؛ یعنی قاعده فرعیت تخصیص خورده به جایی كه
قضیه مفاد كان تامّه باشد. اینها غافل اند از اینكه احكام نقلی است كه قابل تخصیص
است؛ در احكام لفظی، گوینده ای اول به صورت ضرب قاعده، عامّی را ذكر می كند
كه در لفظ ظهور دارد، و بعد مقصود لبّی خودش را با ذكر مخصّصها بیان می كند؛ یعنی
آنچه كه انشاء می كند با آنچه در مرتبه اراده فعلی اراده كرده می تواند دو تا باشد.
ولی در قاعده عقلی كه حكم عقل از اول روی مناط خودش می آید، استثناء محال
مجموعه آثار شهید مطهری . ج12، ص: 731
است.