ولی آن دو انقسام دیگر، برای زمان امكان دارد. در انقسام فرضی، ذهن ما مدتی را
كه اسمش را گذاشته «یك ساعت» به دو نیم ساعت، چهار ربع ساعت، شصت
مجموعه آثار شهید مطهری . ج12، ص: 269
دقیقه و. . . تقسیم می كند. در این تقسیمات، ذهن ما مرزهایی میان اجزاء زمان اعتبار
می كند.
همچنین نوع سوم تقسیم هم كه به اعتبار عرضین بود، در زمان جاری است. در
اینجا زمان به اعتبار تقارنش با حوادث تقسیم می شود
[1]. مثلا: خورشید برای ما در
لحظه ای
[2]ظهور می كند، كه اسم آن را می گذاریم طلوع خورشید، و باز در لحظه ای از
ما مخفی می شود، كه اسم آن را می گذاریم غروب خورشید. به مابین طلوع خورشید
و غروب خورشید می گوییم «روز» ، و به مابین غروب خورشید و طلوع آن
می گوییم «شب» . در اینجا زمان به اعتبار دو عرضی كه مقارن با آن شده است (یعنی
طلوع و غروب) تقسیم شده است. گفتیم كه این نوع انقسام، میان فكّی و فرضی
(ذهنی) است و در واقع انقسام عینی نیست، بلكه بیشتر برمی گردد به انقسام ذهنی.
[1] - . در این جهت فرقی نمی كند كه زمان از چه چیزی انتزاع شده باشد، از حركت جوهری یا از حركت فلك یا. . . .
[2] - . چون خورشید و زمین كره اند، مسلما ظهور خورشید در یك «آن» تحقق پیدا می كند.