ابتدا می فرمایند: «هر قوه جسمانی متصف می شود به زیاده و نقصان و تناهی و
مجموعه آثار شهید مطهری . ج12، ص: 548
لاتناهی» . این خودش مسأله ای است كه: آیا قوه ها و نیروها متصف به زیاده و
نقصان و تناهی و لا تناهی می شوند یا نه؟
در اینجا شبهه ای هست كه می گوید: قوه متصف به زیاده و نقصان و تناهی و
لاتناهی نمی شود؛ چون زیاده و نقصان و تناهی و لا تناهی از صفات كمّیات
[1]است
و قوه از نوع جوهر است و در جوهر از آن جهت كه جوهر است زیاده و نقصان معنی
ندارد همچنان كه تناهی و لا تناهی معنی ندارد.
جواب این شبهه این است: بله، جوهر بما هو هو متصف به زیاده و نقصان
نمی شود، ولی اگر جوهر به یك كمّیت یا به یك امر ذی كمّیت
[2]تعلق داشته باشد (یا
به عبارت دیگر: اگر عدد یا مقدار و كمّیت به جوهر تعلق داشته باشند) به اعتبار آن
كمّیت، این [جوهر] هم متصف به زیاده و نقصان می شود. مثلا اگر قوه ای اثر داشته
باشد- كه هر قوه ای هم اثر دارد- اثر آن قوه اگر عدد داشته باشد یا ذی مقدار باشد،
در این صورت قوه به اعتبار اثر، متصف به زیاده و نقصان یا تناهی و لا تناهی
می شود.
[1] - . كمّیات متصل و كمّیات منفصل.
[2] - . یعنی به یك امر ذی عدد یا ذی مقدار.