آخرین حرفی كه این شخص معترض در اینجا می گوید این است كه این استدلال در
مورد حركت قسری صحیح نیست
[1]. اعتراض این است: حد اكثر چیزی كه با
استدلالی كه در اینجا كردید اثبات می شود این است كه حركت، بدون معاوق محال
است. بسیار خوب، می پذیریم كه حركت معاوق می خواهد. از طرف دیگر گفته شد
كه حركت طبیعی حتما وجود دارد و در آن، الاّ و لابد معاوق باید خارجی باشد.
بنابراین در اینكه معاوق خارجی لازم داریم بحثی نیست. در اینجا خواستید وجود
مبدأ میل در هر جسمی را اثبات كنید از باب اینكه حركت نیاز به معاوق دارد و لو
معاوق داخلی. ما همین قدر می دانیم كه حركت احتیاج به معاوق دارد. اگر معاوق
خارجی وجود نداشت می توانستیم بگوییم: چون از طرفی معاوق خارجی نداریم و
از طرف دیگر حركت نیاز به معاوق دارد، پس حتما باید معاوق داخلی وجود داشته
باشد. ولی چون خلأ محال است و هر حركتی در ملأ صورت می گیرد، می دانیم كه
همیشه معاوق خارجی وجود دارد. بنابراین همان وجود معاوق خارجی كافی است
كه همیشه محدِّد حركت باشد و حد سرعت و بطورا معین كند و دیگر دلیلی نداریم
بر اینكه یك معاوق داخلی هم باید وجود داشته باشد. معاوق داخلی را در صورتی
می شود اثبات كرد كه خلأ ممكن باشد تا بتوانیم حركت در خلأ را فرض كنیم.
[1] - . این همان اعتراضی است كه ما هم بیان كردیم.