در اینجا دو اشكال به این برهان در باب قسر وارد می شود. اشكال اول این است:
این برهان مبتنی است بر نظریه ای كه در فصل قبل مطرح شد و می گفت در هر
جسمی ضرورتا مبدأ میل مستقیم یا مستدیر وجود دارد. پس هر حركتی كه طبعی
نباشد قسریِ به این معناست؛ چون حركت بر ضد طبیعت است. پس خود طبیعت
همیشه معاوق است. ولی اگر ما مطلب آن فصل را قبول نكردیم و قسر به معنی سوم
را قبول كردیم وجود معاوق داخلی ضرورتا را قبول نكرده ایم. به عبارت دیگر: این
برهان مبنی بر این است كه ما وجود معاوق داخلی را در هر حركت غیرطبعی قبول
كنیم و این مبتنی بر این است كه مطلبی را كه در فصل پیش گفته شد كه در هر
جسمی مبدأ میل مستقیم یا مستدیر است، قبول كرده باشیم. پس اگر مطلب فصل
قبل را قبول نكنیم این برهان در اینجا مخدوش است. و ما دیدیم كه برهانهایی كه در
فصل پیش بر آن مدعا اقامه كردند تمام نبود، به طوری كه خود مرحوم آخوند هم
گفت كه مسأله صورت نوعیه مبتنی بر اثبات وجود مبدأ میل در جسم نیست و ما آن
را از راه دیگری اثبات می كنیم. بسیار خوب، مسأله صورت نوعیه از راههای دیگر
اثبات می شود ولی مسأله وجود مبدأ میل در جسم باید با همان برهانها اثبات شود و
اگر اثبات نشد مسأله مخدوش است.