در اینجا تعبیر مرحوم آخوند این است كه حركت در این مقولاتْ بالعرض است.
آقای طباطبایی در اینجا به تعبیر مرحوم آخوند ایراد می گیرند و می گویند: باید
تعبیر می كردید «حركت در این مقولات بالتبع است» نه بالعرض. فرق است میان
حركتِ بالتبع و حركتِ بالعرض. معنای «حركت بالتبع» این است كه تابع و متبوع
هردو حركت دارند و واقعا دو حركت وجود دارد، ولی حركت تابع، تابع حركت
متبوع است؛ یعنی دو حركت هست كه یكی تابع دیگری است. اما معنی «حركت
بالعرض» این است كه ما حركت را بالمجاز نسبت می دهیم. «حركت بالمجاز» یعنی
حركتی كه واقعا حركت نیست؛ یعنی واقعا یك حركت وجود دارد كه به یكی
بالاصالة نسبت می دهیم و به دیگری بالعرض و المجاز. در «حركت بالعرض» این
گونه نیست كه واقعا دو حركت وجود داشته باشد كه یكی طفیلی دیگری است، بلكه
یك حركت است كه به دو چیز نسبت می دهیم، به یكی بالذات نسبت می دهیم و به
مجموعه آثار شهید مطهری . ج12، ص: 371
دیگری بالعرض. «حركت بالعرض» از قبیل وصف شی ء به حال متعلَّق است كه در
علوم ادبی مطرح است و به اصطلاح از قبیل واسطه در عروض است، ولی «حركت
بالتبع» از قبیل واسطه در ثبوت است.