شیخ در این باب تحقیقی كرده است. او می گوید: اشیائی كه وجودشان با زمان
مجموعه آثار شهید مطهری . ج12، ص: 272
ارتباط دارد
[1]بر سه قسمند: بعضی اشیاء وجودشان آنی است یعنی در «آن» وجود
پیدا می كنند نه در زمان؛ یعنی حصولشان مدت ندارد
[2]؛ یعنی در «آن» و در طرف و
حد زمان واقع می شوند. ممكن است شما بگویید: «مگر چنین چیزی ممكن است؟ !
هرچه در عالم [طبیعت ] وجود دارد بالاخره در زمان ولو زمان بسیار كوچك
صورت می گیرد، در عالم چیزی وجود ندارد كه اصلا در زمان صورت نگیرد» . در
جواب می گوییم: در عالم چیزهایی وجود دارد كه در «آن» محقق می شود و اصلا
محال است كه در زمان تحقق پیدا كند؛ مثل وصولات.
[1] - . حاجی در حاشیه می گوید: «حق این بود كه شیخ تقسیم كلی تری ذكر می كرد كه مقسم شامل مجردات هم بشود تا برسد به مادیات» . به هرحال بحث شیخ در مادیات است.
[2] - . حتی مدت بسیار كم هم ندارد. نور یك متر را در مدت طی می كند، گرچه این مدت آنقدر كوچك است كه ذهن نمی تواند آن را تصور كند ولی عقل می داند كه مدت دارد.