اینجاست كه یكی از اشكالات حاجی عود می كند. حاجی می گوید: این مناقشه شما
به یك معنا مناقشه لفظی است. قدما گفته اند «حركت وضعی رابط است» ، بعد شما
مفهوم حركت را تحلیل كردید به امر نسبی و اضافی و گفتید «حركتْ موجود است به
وجود منشأ انتزاع، و به امر انتزاعی مستقلا جعل تعلق نمی گیرد» . بله، اگر بخواهیم
مطلب را بشكافیم حرف شما درست است، ولی اصل مقصود چیز دیگری است؛
اصل مقصود قدما این است كه وقتی می گوییم «فلكْ حركتِ وضعی دائم دارد» به
معنی این است كه فلكْ یك وضع متجدد دائم دارد. شما قبول دارید كه متحرك
(یعنی فلك) وجود حقیقی دارد و نیز قبول دارید كه ما فیه الحركة (یعنی وضع فلك؛
چون حركتْ حركتِ وضعی است) از معقولات اولیه است و وجود حقیقی دارد، بعد
می گویید: از اینكه متحرك در هر آنی فردی از وضع را داشته باشد، حركت انتزاع
می شود، یا به عبارت دیگر: از اینكه یك جسم وضع تدریجی و وجود تدریجی
داشته باشد حركت انتزاع می شود. پس بالاخره یك وضع متجدد دائمی اینجا وجود
دارد. بنابراین ما نمی گوییم: حركتْ رابط است، بلكه می گوییم: وضع متجددِ دائم
رابط است.
جواب این اشكال حاجی باشد برای بعد كه برای بررسی مجدد ایراد اول
آخوند برمی گردیم
[1].
این بود ایراد اول آخوند به بیان قدما در ربط حادث به قدیم، كه ایراد مهمی
است و تكرار كردیم تا در ذهنها باقی بماند چون بعد هم باید روی آن تأكید كنیم.
[1] - . [این ایراد حاجی سبزواری، در درس قبل جواب داده شده است. ]