عیب كار مرحوم آخوند این است كه گاهی مطالب مربوط به یك مسأله را متفرق
ذكر می كند. از جمله مسائل مهم مسأله حركت جوهریه است كه یكی از براهین بر
این مسأله كه مرحوم آخوند بیش از هر برهانی روی آن تكیه می كند، از راه ربط
متغیر به ثابت و حادث به قدیم است. این برهان یك سلسله مقدمات دارد كه
علی القاعده برای سد ثغور باید همه را در یك جا جمع كند و نتیجه گیری كند، اما
وقتی مقدمات مربوط به این مسأله به طور پراكنده در سخنان ایشان مطرح شود
اسباب ایراد و اشتباه فراهم می گردد.
اینجا به نظر می رسد كه اگر ما به مطالبی كه مرحوم آخوند در فصول دوازدهم،
چهاردهم، نوزدهم و بیستم و همچنین مطالبی كه تحت عنوان «پیدایش حركت در
مقوله» بیان كرده اند توجه كنیم و همه آنها را در نظر بگیریم و نسبت به آنها حضور
ذهن پیدا كنیم
[1]، متوجه می شویم كه ایرادهای این دو بزرگوار وارد نیست و سخن
مرحوم آخوند سخن صحیحی است.
[1] - . ما در آخر فصل دوباره به همه آن مسائل مراجعه می كنیم تا مطلب خوب تثبیت شود.