ببینید! این مسأله یك نزاع بسیار بزرگ میان فلاسفه و متكلمین است. متكلمین
پایشان را در یك كفش كرده اند و به ضرس قاطع می گویند زمان، هم حادث است و
هم فانی
[1]، فلاسفه هم به ضرس قاطع می گویند زمان ازلی و ابدی است؛ یعنی نه ابتدا
دارد نه انتها
[2]. (اینكه اینجا در عنوان بحث می گویند «فی أنّ الزمان یمتنع أن یكون له
طرف موجود» معنایش این است: الزمان لا اول له و لا آخر له. )
[1] - . در فصل بعد ادله شان را می خوانیم.
[2] - . این مسـ- ـأله، هم در بحث علت و معلول ریشه دارد و هم در بحث وجوب و امكان و امتناع (بحث مواد ثلاث) و طرح آن در هردو مبحث جا دارد، ولی معمولا آن را در بحث مواد ثلاث مطرح می كنند.