آیه بعد موضوع را توضیح می دهد كه
قُمِ اَللَّیْلَ إِلاّ قَلِیلاًیعنی چه؟ می فرماید:
نِصْفَهُ یعنی منظور از
این دستور كه «شب را بپاخیز مگر كمی از شب را» این است كه نیمی از شب را بپاخیز.
أَوِ اُنْقُصْ
مِنْهُ قَلِیلاًیعنی این مقدار یك حد مشخص و معینی كه به اصطلاح معروف مو لای درزش نرود
نیست، مقصود آن حدود است:
نِصْفَهُ أَوِ اُنْقُصْ مِنْهُ قَلِیلاًنصف آن یا چیزی از نصف كمتر.
أَوْ زِدْ
عَلَیْهِ یا چیزی از نصف بیشتر. پس كأنه این جور می شود كه در حدود نیمی از شب را بپاخیز و
نخواب.
قُمِ اَللَّیْلَ إِلاّ قَلِیلاًكه توضیحش آیه بعد است:
نِصْفَهُ أَوِ اُنْقُصْ مِنْهُ قَلِیلاً `أَوْ زِدْ عَلَیْهِ نیمی از
آن یا از نیمْ چیزی كمتر یا چیزی زیادتر.
وَ رَتِّلِ اَلْقُرْآنَ تَرْتِیلاًو قرآن بخوان در شب، و خواندنت قرآن را به نحو ترتیل باشد. اولاً
مقصود از اینكه قرآن بخوان چیست؟ آیا مقصود این است كه قرآن خواندنت غیر از نماز خواندنت
باشد، قرآن در خارج نماز بخوان؛ یعنی در شب علاوه بر نماز، قرآن خواندن هم مستقل از نماز
داشته باش؟ یا مقصود همان قرآنهایی است كه در نماز خوانده می شود؟ چون سوره حمد را كه ما
می خوانیم قرآن است و هر سوره ای غیر از سوره حمد اگر بخوانیم باز هم قرآن است. و می دانیم
كه در نمازهای واجب میان شیعه و سنی اختلاف نظر است از نظر سوره كه در نماز خوانده
می شود. از نظر ما كه شیعه هستیم در نمازهای واجب بعد از حمد حتما باید یك سوره كامل
خوانده بشود نه یك سوره ناقص. ولو یك آیه هم كسری داشته باشد اشكال پیدا می كند. ولی از
نظر اهل تسنن مقداری قرآن بعد از حمد باید خوانده بشود اعم از آنكه یك سوره كامل باشد و یا
یك سوره ناقص. و لهذا دیده اید كه در مكه و مدینه آنها بعد از حمد گاهی از وسط یك سوره
شروع می كنند، پنج آیه، ده آیه، پانزده آیه، بیست آیه را می خوانند، اعم از اینكه آن سوره به آخر
برسد یا به آخر نرسد؛ به یك مقطع معین كه می رسد تمام می كنند. البته این را هم توجه داشته
باشید كه معمولاً آن امامهایی كه واردند، حساب شده این كارها را می كنند. چند آیه مربوط به هم
را از یك جا شروع می كنند و به یك جا پایان می دهند كه آن آیاتی كه به یكدیگر مربوط بوده
پایان پذیرفته است. در قرآنهایی كه آنها چاپ كرده اند اغلب می بینید یك «ع» در حاشیه های
قرآن نوشته اند كه این علامت ركوع است. یعنی از هرجا شروع كردید، به اینجا كه رسیدید ركوع
كنید، چون قسمت دیگری شروع می شود. قهرا اینها قسمتهای متناسب را می خوانند.
از نظر ما اگر در نمازهای واجب مثلاً سوره یس را شروع كنیم، باید از اول تا آخرش
بخوانیم، سوره بقره را هم شروع كنیم باید از اول تا آخرش بخوانیم، منتها این امر سبب شده كه ما
شیعه ها به حساب تنبلی همیشه آن راه آسانتر را بگیریم، یعنی همیشه سوره های كوچك و كوتاه
قرآن را در نماز بخوانیم؛ سوره قل هو الله، سوره انا اعطیناك سوره انا انزلنا، سوره والعصر، این
82
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 39
سوره های كوتاه را بخوانیم. چون می خواهیم سوره تمام بخوانیم یك سوره كوچك انتخاب
می كنیم. این در نمازهای واجب.
در نمازهای مستحب اولاً خواندن سوره لازم نیست و اگر كسی نخواند به نافله مستحبی
ضرر نمی زند. و اگر بخواند، هر اندازه بخواند مانعی ندارد؛ یعنی در نماز مستحبی ضرورت ندارد
انسان یك سوره كامل بخواند، بلكه شما می توانید چند آیه از قرآن بخوانید.
به هر حال غرض این جهت بود كه در خود نماز، قسمتی قرآن خوانده می شود. این
«وَ رَتِّلِ
اَلْقُرْآنَ تَرْتِیلاً» شامل این قسمت هم هست. آیا اختصاص دارد به آنچه كه در نماز است؟ یا مقصود
این است كه قرآنهایی را كه در شب می خوانی اعم از قرآنی كه در نماز می خوانی یا قرآنی كه در
خارج نماز می خوانی به نحو ترتیل بخوان؟