كُلُّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ رَهینَةٌ. اِلاّ اَصْحابَ الْ- یَمینِ همه مردم در گرو كسب خود هستند
[1]مگر یاران
طرف راست. اصحابُ الیمین یعنی یاران طرف راست. در سوره اذا وَقَعَت این موضوع را مفصل
بحث كردیم، گفتیم قرآن در قیامت مردم را سه دسته می كند: اصحابُ الـ- یمین یاران طرف راست،
اصحابُ الشِمال یاران طرف چپ، و اَلسابقونَ السابقون پیشروان كه خیلی پیشرو هستند و اُولئِكَ
الْ- مُقَرَّبونَ. بعد در آنجا این بحث را مطرح كردیم كه مقصود از اصحابُ الیمین و اصحاب الشمال
(یاران طرف راست و یاران طرف چپ) چیست. عرض كردیم كه ما عوالم داریم: عالم طبیعت،
عالم ملكوت (ملكوت عُلیا و ملكوت سُفلی) . خدا انسان را به گونه ای خلق كرده است كه درمیان
دو عالم قرار گرفته است، می تواند به سوی آن عالم عِلوی
[2]عروج كند، می تواند به سوی این عالم
سِفلی هبوط و سقوط كند. كما اینكه در روایات آمده است كه قلب انسان- كه مسلّم مقصود این
قلب گوشتی نیست- دارای دو گوش است: گوش راست و گوش چپ. در گوش راستِ دل انسان
همیشه مَلَك القاء می كند، الهام خیر می كند و در گوش چپ انسان شیطان وسوسه می كند. باز آنجا
صحبت از چپ و راست داشتن روح انسان است. مسلّم آن چپ و راست غیر از چپ و راست
جسمانی است.
پس ما دو عالم داریم: [عالم علوی و عالم سفلی. ] اصحاب الیمین گروهی هستند كه به طرف
راست و به طرف عالم عِلوی صعود كرده اند؛ یعنی در حالی كه خدا انسان را در حد وسط عالمها
قرار داده است [و انسان می تواند از این سو برود یا از آن سو] آنها از این سو رفته اند. اصحاب
الشمال گروهی هستند كه از آن سو رفته اند. ولی «السابقون السابقون» اساساً حسابشان از اینها
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 136
جداست. از آیات قرآن چنین استنباط می شود كه آنها را قرآن در بعضی آیات «مخلَص» می نامد.
آنها اساساً كارشان از حساب و كتاب گذشته است:
فَإِنَّهُمْ لَمُحْضَرُونَ. `إِلاّ عِبادَ اَللّهِ اَلْمُخْلَصِینَ [3].
همه مردم برای حساب و كتاب احضار می شوند مگر بندگان مخلَص، یعنی بندگان خالص شده و
پاك شده كه در وجود آنها دیگر هیچ شائبه ای از شرك به هیچ معنا وجود ندارد و در واقع در آنها
انّیّتی باقی نمانده است. آنها كارشان از حساب و كتاب گذشته است، نه حسابی دارند و نه كتابی.
اصلاً برای آنها انّیّت و منیّتی باقی نمانده، و لهذا از آنها اسم نمی برد. فقط از اصحاب الیمین (آنهایی
كه- به تعبیر دیگر- حسناتشان بر سیئاتشان می چربد) و اصحاب الشمال (آنهایی كه سیئاتشان بر
حسناتشان می چربد) نام می برد. اصحاب الیمین از گرو اعمال سوء آزادند. فی جَنّاتٍ در بهشتهایی.
این تنوینها علامت ابهام است، یعنی شما كه نمی توانید تصور كنید معنی آن بهشتها چیست و چگونه
است.
[1] - . گفتیم مقصود از كسب در اینجا شغل نیست، كسب یعنی عمل، آنچه اكتساب می كند، آنچه كه از عمل به دست می آورد.
[2] - . عالم دهر ایمن در اصطلاح فلاسفه.
[3] - . صافّات/127 و 128.