گاهی بعضی فكرها و اندیشه های غلط (البته خیلی وقتها نه از روی سوء نیت بلكه به دلیل اشتباه؛
سوء استنباط، نه سوء نیت) رواج می یابد. یك معنای مذهبی، یك عقیده مذهبی، یك فكر مذهبی
به صورت مذهبی رد می شود یعنی به شكلی بیان می كنند كه آدم خیال می كند كه آن گونه نادرست
است و این گونه درست. ابتدا در اروپا این كار شد، بعد در مشرق زمین: در اثر موج افكار مادی
یك عده آمدند گفتند دوگانگی روح و بدن، اینكه انسان روحی دارد و بدنی، یك فكر اسلامی
نیست. با این همه شیوع و رواجی كه این فكر در دنیای اسلام پیدا كرده است گفتند كه منشأ آن،
فكرها و اندیشه هایی است كه از خارج جهان اسلام وارد جهان اسلام شده است. در خیلی كتابها
نوشته اند كه مسئله دوگانگی روح با بدن اصلش مال هندیهاست، بعد، از هندیها به ملتهای دیگر
سرایت كرده است و از آن جمله به یونانیها و در متن اسلام هیچ سخنی از دوگانگی روح با بدن
نیست ولی بعدها كه فرهنگ اسلامی پیدا شد و اندیشه های غیر اسلامی (یونانی و غیر یونانی) با
اندیشه های اسلامی اختلاط پیدا كرد این مسئله كه روحی هست و بدنی، و انسان وقتی كه می میرد
روح از بدن او جدا می شود، كم كم در افكار مسلمین رخنه كرد و صورت یك عقیده به خودش
گرفت، و الاّ قرآن و اسلام فقط قائل به بدن است و می گوید هرچه هست همین بدن است، فكر و
اندیشه هم زاییده همین بدن است، انسان هم كه مُرد دیگر چیزی از این شخصیتش باقی نیست، در
قیامت بار دیگر همین زندگی تجدید می شود، نه اینكه انسان وقتی كه می میرد روحش باقی است.
انسان وقتی كه مُرد مثل هر تركیب دیگرِ طبیعی و مادی تجزیه می شود و از بین می رود. اگر شما
مثلاً یك آب را به عناصر اولیه اش تجزیه كنید، دیگر آن رفت دنبال كار خودش. بله، از نو باز
ممكن است كه شما همان عناصر اولیه را بیاورید در لابراتوار، بار دیگر همان آب را بسازید و الاّ
وقتی كه آب را تجزیه كردید دیگر چیزی از آن باقی نمانده است. روی این مطلب، گفتند در قرآن
هر جا كلمه «روح» آمده است مقصود روح به معنایی كه الآن ما می گوییم نیست. مقصود از آیه
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 170
«
یَسْئَلُونَكَ عَنِ اَلرُّوحِ قُلِ اَلرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی» [1]هم این نیست، مقصود چیز دیگر است.
من حالا نمی خواهم كه در اینجا در اطراف این مطلب زیاد بحث كنم، در بعضی از جلساتی
كه متناسب بوده است، در باره این مطلب مفصل بحث كرده ام و گفته ام
[2].
[2] - . [علاقه مندان می توانند به بحثهای استاد در این زمینه در انجمن اسلامی پزشكان كه به صورت كتاب معاد در
آمده است مراجعه نمایند. ]