طهور یعنی پاكیزه كننده كه البته پاكیزه كننده باید پاك هم باشد تا پاكیزه كننده باشد. مثلاً شما می گویید لباس یا دست من طاهر است، ولی در مورد آب می گویید طهور است. آب، طاهر هم هست ولی آبِ طاهر طهور هم هست یعنی نه تنها خودش پاك است، پاك كننده هم هست. همه چیزهایی كه یك خصلت پاك كنندگی دارند [طهور نامیده می شوند. ] آب یك خصلت پاك كنندگی كاملی دارد، بعضی چیزهای دیگر هم ما داریم كه خصلت پاك كنندگی دارند ولی نسبت به بعضی از امور، نه نسبت به همه چیز، مثل خاك. خاك هم پاك كننده است اما نه اینكه اگر لباس نجس شد خاك به آن بمالیم پاك می كند، بلكه اگر ته كفش مثلاً نجس باشد و روی خاك راه برویم آن را پاك می كند. یا در بعضی از نجاسات شرط پاك شدنش این است كه با خاك هم خاكمال بشود یعنی آن هم خصلتی از پاك كنندگی دارد و لهذا پیغمبر اكرم فرمود: جُعِلَتْ لِیَ الاَْرْضُ مَسْجِدا وَ طَهورابرای من (یعنی در شریعت من) زمین هم مسجد قرار داده شده [و هم پاك كننده. ] یعنی تمام زمین معبد است؛ یعنی در شریعت من شرط صحت یك عبادت، مثلاً نماز، این نیست كه در معبد خاص مثلاً مسجد خوانده شود. می بینید در ادیان دیگر معبد اختصاص دارد به یك جای معیّن و در غیر آنجا نمی شود عبادت كرد. ولی در اسلام همه جای زمین معبد و مسجد است. البته در جاهایی كه به مسجد اختصاص می دهند نماز ثواب بیشتری دارد نه اینكه نماز در غیر مسجد درست نیست. نمازِ در مسجد چون در جایی است كه جمع آن را معبد قرار داده اند ثوابش بیشتر می شود و به همین دلیل اگر مسجدِ مثلاً خانه باشد ثوابش بیشتر است از اتاقی كه به عنوان مسجد

مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 216

نباشد. باز اگر مسجد محله باشد از آن بهتر است و اگر مسجد جامع شهر باشد ثواب نماز از آن هم بیشتر است، به اعتبار این كه بیشتر مجمع مؤمنین و مسلمانان است. به هر حال نماز در هر نقطه ای [از زمین صحیح است ] مگر اینكه غصب باشد كه آن عنوان دیگری دارد والاّ همه زمین صلاحیت معبد بودن را دارد. فرمود: جُعِلَتْ لِیَ الاَْرْضُ مَسْجِداتمام زمین برای من (یعنی در شریعت من) مسجد قرار داده شده است و زمین در شریعت من طهور است یعنی پاك كننده است.

پس طهور به معنی پاك كننده است نه به معنی پاك. قرآن می فرماید: پروردگار مؤمنین، پروردگار این اهل بهشت به آنها جامی پاك كننده [1]آشامانیده است، جامی به آنها می دهد كه آنها را با آن جام پاك می كند، جامی كه ساقی آن جام خود پروردگار است. در آیات قبل داریم كه ولدان مخلّدون یا حور العین و حتی آن خدمتكارهای زیبای بهشتی می آیند جامهایی به این افراد می دهند، ولی در آخرش می فرماید: و پروردگارشان (نه كس دیگر) به آنها جامی نوشانیده است كه آن جام پاك كننده آنهاست. معلوم است كه پاك كننده از چه. اگر حضرت صادق هم نفرموده بود، خود این مطلب معلوم است: پاك كننده از غیر حق، از تعلق به غیر حق، و لهذا در روایت است كه امام صادق فرمود: یُطَهِّرُهُمْ عَنْ ما سِوَی اللّهآنها را از ماسوای حق پاكیزه می كند.

[1] - . نه جامی پاك، بلكه بالاتر از پاك.